Առասպելներ և պատրանքներ, որոնք տանում են պարտությունների

Ուղիղ 100 տարի առաջ Հայաստանը 6-7 շաբաթների ընթացքում կորցրեց շուրջ 30 հազար քառակուսի կիլոմետր տարածք: Առաջին հանրապետության ղեկավարները, որոնք ստիպված եղան իշխանությունը փոխանցել հայ բոլշևիկներին, հետագայում հուսահատ պետք է գրեին, որ ճիշտ չեն գնահատել իրենց ուժերը, թերագնահատել են հակառակորդին, ուղիղ երկխոսության մեջ չեն մտել թուրքերի ու ադրբեջանցիների/թաթարների հետ, հույս են դրել երրորդ երկրների վրա: Ափսոսանքի և ինքնաքննադատության տեքստեր կարելի է գտնել Հայաստանի չորս վարչապետներից երեքի մոտ՝ Հովհաննես Քաջազնունի, Ալեքսանդր Խատիսյան և Սիմոն Վրացյան:

Առաջին Հանրապետության դասերը սովորելու փոխարեն՝ հայ քաղաքական միտքը վերադարձավ անիրական աշխարհ, ստեղծեց առասպելներ, հույսը դրեց ինչ-ինչ դաշնակիցների վրա, գերագնահատեց իր ուժերը, թերագնահատեց հակառակորդներին, և մենք ստացանք 44-օրյա աղետ՝ մարդկային, տարածքային ու ենթակառուցվածքների հսկայական կորուստներով:

44 օր տևած այս աղետալի պատերազմում վախճանվեցին նաև հայկական առասպելները, որոնց գոյությունը և պաշտոնական մակարդակով քարոզումը բթացրել էր հայ ժողովրդի զգոնությունը:

Առանձնացրել եմ 11 առասպելներ (դրանք իհարկե ավելի են), որոնց գոյությունն ու պաշտոնական կամ ժողովրդական բանահյուսության մակարդակով քարոզումը Հայաստանին ու հայ ժողովրդին հասցրեց այսօրը:

Առասպել առաջին. ստատուս քվոն պահել ենք 25 տարի, կպահենք 50 տարի, կպահենք հավերժ:

Ստատուս-քվոն պահպանելու առաջին փորձությունը 2016-ի ապրիլին էր: Թվում է՝ Ադրբեջանը փորձում էր ստուգել առաջնագծի ամրությունը: Թեև լուրջ հաջողության չհասավ՝ գրավելով մի քանի հարյուր հեկտար միայն ու մոտ երկու տասնյակ հենակետեր, սակայն պարզ դարձավ, որ հայկական պաշտպանական գիծը անանցանելի չէ: 2020-ի սեպտեմբերյան պատերազմի առաջին իսկ օրերին ադրբեջանական կողմը կարողացավ ճեղքել Հորադիսի ուղղությունը: Եթե մինչև Խուդաֆերինի ջրամբար հայկական ուժերը ծանրագույն կորուստներով կարողացան պաշտպանական մարտեր մղել, ապա ջրամբարից մինչև Մեղրիի սահման 50 կմ տարածությունը հակառակորդն անցավ մի քանի ժամերի ընթացքում՝ չհանդիպելով դիմադրության:

Առասպել երկրորդ. Հայկական բանակն անպարտելի է:

Աշխարհում անպարտելի բանակներ չկան ու չեն եղել: Հայկական բանակի անպարտելիության առասպելը ծնվել է 1991-1994 թթ. հաղթանակից հետո, մի պատերազմ, որը հաղթել է ոչ թե կանոնավոր բանակը, այլ կամավորական շարժման շնորհիվ ձևավորված բազմաթիվ խմբավորումներից կազմված ռազմական միավորումը: Այդ հաղթանակը հնարավոր է եղել կերտել բազմաթիվ հանգամանքների, այդ թվում՝ հայ ազատամարտիկի ու արցախցի գյուղացու քաջագործության, բայց նաև՝ Ադրբեջանում այդ տարիների ներքաղաքական քաոսի և իշխանակռվի բերումով:

44-օրյա պատերազմում, եթե անգամ Հայկական բանակը անպարտելի է, անհնար էր հաղթել Ադրբեջանին ու նրան աջակցող Թուրքիային ու ջիհադական խմբավորումներին, քանի որ, փաստացի 20-րդ դարի բանակը կռվում էր 21-րդ դարի բանակի դեմ, 3-միլիոնանոց Հայաստանը/Արցախը կռվում էր 10-միլիոնանոց Ադրբեջանի ու նրան աջակցող 80-միլիոնանոց Թուրքիայի դեմ:

Այս պատերազմում հայկական կողմը պարտվեց, որովհետև ուժերն անհավասար էին։ Ադրբեջանը Թուրքիայի, վարձկան ահաբեկիչների և իսրայելական դրոնների օգնությամբ կարողացավ հարձակման հենց առաջին օրերից հասնել առավելության և այն պահպանեց մինչև այն պահը, երբ Ռուսաստանի միջնորդությամբ ռազմական գործողությունները դադարեցվեցին։ Սա է հիմնական պատճառը՝ զինուժով, մարդուժով, ղեկավարության պատրաստվածությամբ ու պատասխանատվությամբ հայկական կողմը զիջեց Ադրբեջանին: Սա է դառը ճշմարտությունը, թեև արդեն տարբեր շրջանակներ սկսել են քաղցր ստեր տարածել, մեղավորներ ու դավաճաններ փնտրել: Կռվից հետո բռունցքներ չեն թափահարում, այլ լուռ, արժանապատվորեն ընդունում են պարտությունը, վերլուծում և փորձում դասեր քաղել:

Ամբողջությամբ՝ aniarc.am