Տպել
Մարշալ Բաղրամյանը սիրում էր Հայաստան այցելել, բայց Հայաստանը շատ ավելի շատ էր սիրում հռչակավոր հրամանատարին հյուրընկալել:
Անցյալ դարի յոթանասնականներ, Բաղրամյանը ժամանում է Կապան (այդ ժամանակաշրջանի նկարագրություն), հանդիպում է խանդավառ կապանցիների հետ, որից հետո տեղական իշխանությունները բարձր հյուրին հրավիրում են ճաշի, այսինքն «կիսելու մի կտոր հաց»:
Ակնհայտ է, որ այդ «մի կտոր հացին» կիսվում էին խորտիկներ, (կանաչի, բանջարեղեն, համեմունքներ), անփոխարինելի իշխանը, տապակած կամ խաշած միսը՝ կախված հյուրի նոստալգիկ հիշողություններից, առաջարկվում էին զուտ ազգային ուտեստներ (առավել հաճախ, եթե դա ամառ էր, և (կամ) խաշ, եթե — ձմեռ էր):
Առանձին՝ մրգեր և, իհարկե, հայտնի հայկական կոնյակը: Առանձին՝ գինիներ և զովացուցիչ ըմպելիքներ: Ամեն ինչը հիմնականում, տեղական ծագմամբ և հոգով պատրաստված:
Այդ իմաստով Կապանը շատ չէր տարբերվում Հայաստանի այլ քաղաքներից, այդ թվում՝ մայրաքաղաքից, որտեղ բարձրակարգ հյուրերի ճաշացանկը նույնն էր, սակայն Երևանում, որպես կանոն, սեղանի շուրջ ավելի շատ հրավիրված մարդիկ էին լինում, որն էլ արտացոլվում էր բանկետ կազմակերպողներին ներկայացված հաշվի վերջին տողում:
Ֆինանսա-հաշվետվական պահի լիարժեք ընկալման նպատակով Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական կոմիտեն հանրապետությունում պաշտոնական հյուրեր ընդունելու դեպքում հատուկ որոշում էր կայացնում, որտեղ առանձին տողով ասվում էր. «Ընդունելության և սպասարկման ծախսերը (այսուհետ՝ երկիրը, պատվիրակության ղեկավարը և այլն) վերագրվում են ՀԽՍՀ նախարարների խորհրդի պահուստային հիմնադրամի հաշվին»: Այս ուշագրավ տողը ջնջում էր բոլոր հարցերն ու մտահոգությունները, հատկապես, այն պատճառով, որ հյուրերը, որոնք պաշտոնական էին կոչվում, բոլորովին չէին հետաքրքրում մարկանց, որոնք աշխատավոր էին կոչվում:
Մարշալ Բաղրամյանի դեպքն ուրիշ էր: Նրան սիրում, հարգում էին բոլոր հայերը, և նրանցից ամեն մեկը պատիվ կհամարեր նրան հրավիրել իր տուն և նստեցնել սեփական սեղանի շուրջ: Իսկ Կապանում սեղանը գցված էր այլ սխեմայով, բայց կրկին՝ ի սրտե:
Եվ հետո կատարվեց այն, ինչ կատարվեց: Բաղրամյանը հազիվ հասցրել էր Մոսկվա ժամանել, երբ «Պրավդայում» հայտնվեց մի հոդված, որտեղ նշված էր Կապանում մարշալին առաջարկվող ճաշատեսակների մանրամասն հաշվարկը և Հայկական ԽՍՀ պետական բյուջեին նրա հասցրած վնասը: Ասել է, թե՝ այո, հյուրը, իհարկե, մոտակա փողոցից չէ, սակայն կուսակցությունը պետության հաշվին թույլ չի տալիս նրա դեմ խոնարհվելու, այլ, ընդհակառակը, դատապարտում է: Նամակը կարդացին բոլոր հայերը, և բոլորը դա ընդունեցին ինչպես հոգու խորը վիրավորանք:
Երկրում թափ էր առնում նոր քարոզարշավը: Այս անգամ պետական միջոցների չարաշահումների հետ կապված ավելորդ գումարների սահմանափակման և այնուհետև, հենց այս հոսքի մեջ մտնելով, ինչ-որ մեկը «խաբար տվեց», որ Հայաստանը չափազանց մեծ բանկետներ է կազմակերպում…
Իրադարձությունների հետագա զարգացումը կարելի է ենթադրել միայն. Կենտրոնական կոմիտեից «Պրավդա» թերթին ուղղված նամակ, «Պրավդայի» Հայաստանի իր թղթակցին առաջադրանք:
Մի քանի օր անց փոստային փոխանցումը եկավ Կապանի քաղաքային խորհրդի գործադիր կոմիտեին: Մոսկվայից: Խորհրդային Միության մարշալից, ԽՍՀՄ կրկնակի անգամ հերոս Իվան Քրիստափորի Բաղրամյանից: «Գումարը ձեռագրով» սյունակում գրած էր այն փողի չափը, որն, ըստ հաշվարկի, ծախսվել էր հյուրասիրությանը: Կոպեկ առ կոպեկ:
P.S. Իվան Քրիստափորովիչը Հայաստանից չնեղացավ: Նա իմաստուն մարդ էր և հասկանում էր, թե այդ վատ պատմության ոտքերը որտեղից են աճել: Հետագայում նա բազմիցս այցելեց Հայաստան, որտեղ նրա անվամբ մի ամբողջ թաղամաս էր կոչվում, երեք գյուղ, Երևանի մետրոյի կայարան, նույնանուն պողոտան՝ իր հուշարձանով:
Հետաքրքրասիրությունից: 1981 թ. հուլիսի 2-ին Բաղրամյանի բրոնզե կիսանդրին տեղադրվել է Ադրբեջանի ԽՍՀ Կիրովաբադ քաղաքում, տեխնիկական ուսումնարանի շենքի դիմաց, որտեղ Բաղրամյանը երիտասարդ տարիքում սովորել է: 1988-ին կիսանդրին, մեղմ ասած, ապամոնտաժվեց:
