Տպել
ինչ-որ դեպք պատմեց։ Առավել ոգևորված էր Հասմիկի հայրը՝ գրող Զարզանդ Դարյանը, քանի որ՝տեսնելով առողջական դժվարություններ ունեցող դստեր առաջին գրական հաջողությունները չէր կարողանում զսպաել իր ուրախությունն ու հրճվանքը։
Հետագայում այդ ընտանիքը մեզ համար հարազատ դարձավ, ուր ոչ միայն պարբերաբար հյուրընկալվում էինք, այլև հանդիպում հայ գրողների հետ, գրական քննարկումներ կազմակերպում։
Ու այսպես Հասմիկը բոլորիս համար հարազատ դարձավ՝ իր դժվարություններով ու ստեղծագործական ակտիվ որոնումներով, որոնց արդյունքը այն գրքերն էին, որոնք լույս էին տեսնում պարբերաբար։ Ավելի քան տասը գրքի հեղինակ էր՝ «Կապույտ երազ», «Տաք մորմոք», «Աշնան ծաղիկներ», «Սև և սպիտակ», «Տրոփ»: Իր ստեղծագործական որոնումներում նա շատ համարձակ եղավ՝ ընթերցողին ներկայացնելով «Սասունցի Դավիթ կամ Մհերի դուռ» ասք-պատգամը, իսկ ավելի ուշ՝ «Սասնա ծռեր» էպոսի չափածո մշակումը։
Տարիների ընթացքում նրա գրական խոսքը ավելի իմաստուն ու խոհափիլիսոփայական դարձավ՝ իր ապրած ու չապրած տարիների, հարափոփոխ իրավիճակներով արձագանքներով, ժամանակի և տարածության արժևորումով։ Ու անհանգիստ մուսան նրանից անբաժան մնաց ու կյանքում նախևառաջ նա ապավինեց հենց դրան.
Չխռովես ինձանից,
Իմ սիրելի մուսա,
Ամեն օր եկ ինձ այցի,
Որ արևն ինձ ժպտա։.
Հասմիկ Դարյանը այն գրողներից էր, ում ստեղծագործական միտքը երբեք հանգիստ չառավ, քանի որ նրա պոեզիայի և արձակի սնման աղբյուրները՝ հայրենասիրությունն էր, ազգասիրությունը, ազգային ինքնությանը հավատարմությունը, որոնք նրա համար սրբության սրբոց էին.
Դու հայ մտքի օրրան,
Դու հայ ոգու խոյանք,
Ամենօրյա սխրանք,
Մայր Հայաստան։.
Հասմիկ Դարյանի ստեղծագործական որոնումները մեր արժեքային համակարգին են նվիրված։ Ամեն մի տողում և՛ բերկրանք, և՛ հպարտություն կա, բայց և անհանգստություն։ Ամեն մի տողում խտացված է բանաստեղծի տառապանքը.
Իմ երգերը իմ խաչն էին,
Իմ չզսպված հառաչն էին,
Իմ երգերը իմ կանչն էին։
Հասմիկ Դարյանը ոչ միայն բանաստեղծ էր, այլև մանրապատումների հեղինակ, որոնք իրականում արձակ բանաստեղծություններ են՝ ավելի ամբողջական, ավելի համարձակ, ավելի անկեղծ, բայց հասցեական փիլիսոփայությամբ։ Այստեղ ավելի են բացահայտվում նրա ստեղծագործական ձեռագիրը, հեղինակի լինելության դրաման. «Ես վհատվել եմ։ Այն աշխարհը, որով և որում ապրում էի մինչև հիմա, ավերակվել է, փլվել թղթե տնակի նման։ Չգիտեմ կկարողանամ այն նորից կառուցել։ Կամ գուցե ես պետք է նորից ծնվեմ»։
Ավելի քան վստահ եմ, որ Հասմիկ Դարյանը անընհատ ծնվելու ու ապրելու է բոլոր նրանց հետ, ովքեր առիթ են ունենալու հաղորդակցվելու նրա թողած հարուստ ստեղծագործական ժառանգության հետ, որտեղ գրականին գումարվել է գիտականը՝ «Ներսես Շնորհալու բանաստեղծական արվեստը»։ Այստեղ էլ Հասմիկ Դարյանը հավատարիմ է մնացել իր ստեղծագործական խորաթափանցությանը ու համարձակությանը, թողնելով՝ ամենակարևորը բարի հիշատակի հետք, որի մեջ դաջված է այն մեծ հարգանքը, որ նրա նկատմամբ ունեն նրան ճանաչողները։ Հիշելու ենք այդ ինքնատիպ մարդուն, ով պայքարեց երկար տարիներ հանուն կյանքի ու այդ ընթացքում սըեղծագործեց ու աշխահին տվեց իր սերն ու նվիրումը։
Բարի հիշատակ, հավերժության ճամփորդ սիրելի Հասմիկ։
Սերգո Երիցյան
բանասիրական գիտությունների դոկտոր,պրոֆեսոր
