Տպել
Մեդիագրագիտությունը, իհարկե, գիտություն չէ, որը կարելի է համարել մեկընդմիշտ սերտած: Դա ավելի շուտ ընթացք է, ունակությունների ճկուն հավաքածու, որն օգնում է մնալ սրատես ու կարողանալ տարբերակել տեղեկության մատուցման ձևերը բուն տեղեկությունից:
Եվ ինչպես ամեն մարդու ասածին պարտավոր չենք հավատալ, այնպես էլ պարտավոր չենք վստահել ամեն կայքի: Մանավանդ, որ դրանք շատ են և երբեմն ոչ թե լրատվամիջոց են, այլ պարզապես միջոց՝ կոչված ու վճարված շրջանառելու մոլորեցնող, միակողմանի կամ սուտ նյութեր:
Քննադատական մտածողությունը նման է մկանի, որը աշխատում է լուռ, համառ ու օգնում մեզ մաղել տեղեկությունը անգամ ենթագիտակցորեն (եթե մտածում ենք, որ այստեղ ինչ-որ բան այն չէ, ուրեմն իրոք այն չէ):
Առողջության համար օգտակար է, եթե մկանը կոփում ենք նաև ամենօրյա լրահոս կարդալիս կամ սոցցաներում թափառելիս:
Նախևառաջ հարցնում ենք՝ իսկ ո՞վ է հեղինակը:
1. Որակյալ նյութերը չեն կարող լինել անանուն
Ինչպես ցանկացած ապրանք, մեդիա բովանդակությունն էլ պետք է ունենա հեղինակ: Այսինքն՝ նշված լինի արտադրողի անունը (ոչ կեղծանունը), կայքի ու գլխավոր խմբագրի մասին տեղեկությունը: Լավագույն քայլը՝ այցելել էլ է կայքի «Մեր մասին», «Կապ» կամ նմանատիպ անվանումով բաժինն ու համոզվելը, որ այնտեղ կա հեռախոս, հասցե, որոնք կապահովեն նվազագույն հետադարձ կապ:
Արժե հիշել, որ անանուն են թողնում այն նյութերը, որոք պարունակում են անճշտություններ կամ մանիպուլյատիվ են: Բոլորս էլ գիտենք, որ անանուն ու անստորագիր է սովորաբար զրպարտանքը:
Բացառություն կարող է լինել բռնաճնշումների տակ գործելը, երբ լրատվամիջոցները և լրագրողները անանուն են մնում՝ հետապնդումներից խուսափելու համար: Սակայն դա էքստրեմալ իրավիճակ է, որը հակասում է մեդիայի ազատության դրույթներին:
2. Նյութերի կառուցվածքը պիտի լինի բարեխիղճ
Նյութը կարդալուց հետո ընթերցողին պիտի պարզ լինի, թե ինչը, որտեղ և երբ է կատարվել, որն է սկզբնաղբյուրը, որոնք են շահագրգիռ կողմերը և այլն:
Լրատվամիջոցի հանդեպ վստահությունը ստեղծվում է նաև նրա վստահությամբ լսարանի հանդեպ: Կարելի է ասել, որ գործում է «ես քեզ, դու ինձ» սկզբունքը:
Եվ եթե տեսնում եք, որ նյութը հեղինակած կայքը ձեզ այդքան էլ չի հարգում՝ փորձելով ցույց տալ, որ կա ուշադրությանը արժանի միայն մեկ տեսակետ, ուրեմն դուք էլ կարող եք հանգիստ խղճով չհարգել այդ կայքը:
Կարդալ, տեղեկանալ, բայց իրավունք վերապահել չհամաձայնվելու:
3. Ստուգեք, թե ում խոսքն է մեջբերվում
Որքան քիչ լինեն «մեր տեղեկություններով» կամ «մեր աղբյուրների համաձայն» ձևակերպումները, այնքան լավ: Ի վերջո, հնարավոր է, որ կայքը ձեզ հատուկ է ուզում մոլորեցնել՝ իր ուզած բովանդակությունը տարածելով ու վերագրելով այն բնության մեջ գոյություն չունեցող կամ ոչ կոմպետենտ աղբյուրներին:
Հիշեք, որ տարբեր անանուն փորձագետների, քաղաքագետների ու գիտնականների լուրջ գիտնական ու փորձագետ լինելը հեշտությամբ ստուգվում է: Եվ նույնքան հեշտությամբ էլ հերքվում է մի քանի հավելյալ որոնումներով:
Եթե լուրջ հեղինակություն է իր ոլորտում, ապա անպայման ցանցային հետքով կգտնենք նրա աշխատությունները կամ կարծիքները պրոֆեսիանալ հարթակներում:
Պետք չէ զլանալ ու անել այդ ստուգումը: Եվ պարզել, թե ում է որպես հեղինակություն ու սկզբնաղբյուր ուզում հրամցնել լրատվամիջոցը և ում ձայնն է լսելի դարձնում:
Ամբողջությամբ՝ media.am
