ՀՆԱ-ի կառուցվածքը․ երկրորդ եռամսյակում ՀՆԱ-ն նվազել է

«Պոլիտէկոնոմիա» հետազոտական ինստիտուտի տնտեսական մեկնաբան Արա Գալոյանի դիտարկումները.

«Հրապարակվեցին համախառն ներքին արդյունքի 2020թ․ առաջին և երկրորդ եռամսյակների տվյալները: ՀՆԱ թեման հավանաբար նուրբ է մեր իշխանությունների համար: Անցած տարի մեր իշխանությունների կարծիքը ՀՆԱ ծավալների մասին Միխայիլ Սահակաշվիլիի թեթև ձեռքով միջազգային անեկդոտի թեմա դարձավ: Պատճառը հավանաբար նաև այն է, որ միջազգային ֆինանսական որոշ կառույցներ (օրինակ, Համաշխարհային բանկը, Արժույթի միջազգային հիմնադրամը) չեն «բավարարվում» (կամ չեն վստահում) սեփական ՀՆԱ-ի ծավալների մասին տվյալ երկրի տվյալներով ու սեփական վերահաշվարկով տվյալներ են հրապարակում:

Բայց վերադառնանք մեր պաշտոնական վիճակագրության տվյալներին: Նախ դիտարկենք զուտ թվերը: 2020թ․ առաջին եռամսյակում մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ն կազմել է 889 դոլար, իսկ երկրորդ եռամսյակում նվազել է 886 դոլար: Նախկինում սովորաբար հակառակ գործընթաց էր լինում։ Համավարակի ու տնտեսական անկման պարագային պատկերը սա է: Տեսեք` 2019թ․ առաջին եռամսյակին մեկ շնչի հաշվով մեր ՀՆԱ-ն 862 դոլար էր, իսկ երկրորդ եռամսյակին` 1044 դոլար:

Նվազման ընդհանուր գործընթացի ֆոնին հետաքրքիր է դիտարկել, թե ինչ փոփոխություններ են արձանագրվել ՀՆԱ կառուցվածքում: Որովհետև դրանով հնարավոր է արձանագրել, թե տնտեսության որ ոլորտներն ու ճյուղերը ինչ չափով են աճել կամ կրճատվել: Ի վերջո դրանից զատ կարելի է տեսնել, թե որքանով են մեր իշխանությունները ակտիվ տնտեսական քաղաքականություն վարում: ՀՆԱ կառուցվածքում նկատելի ծավալով փոփոխություններից կարելի կլինի դա արձանագրել: Եթե, իհարկե, այդ փոփոխությունները կան:

Ամենամեծ փոփոխությունը, բնականաբար, շինարարության ցուցանիշն է: Ոլորտը նախորդ տարվա համեմատ կրճատվել է 23.4 տոկոսով: Ուստի նվազել է շինարարության տեսակարար կշիռը ՀՆԱ կառուցվածքում: Նախորդ տարվա երկրորդ եռամսյակում այն 6.1 տոկոս էր, իսկ այս տարի` 4.8: Նվազել է նաև առևտրի ոլորտի կշիռը (առևտրի շրջանառությունը նախորդ տարվա համեմատ նվազել է 11.1 տոկոսով): Անցած տարվա 11.2 տոկոսի փոխարեն առևտուրը ՀՆԱ-ի 10.8 տոկոսն է կազմում: ՀՆԱ կառուցվածքում ամենամեծ չափով` 0.7-ական տոկոս աճել է կրթության և մշակույթ-զվարճություններ-հանգիստ ոլորտը: Կրթության փաստը միանշանակ դրական կարելի է գնահատել (այն հավանաբար պայմանավորված է համավարակով պայմանավորված փոփոխությունների հետ): Բայց մշակույթ-զվարճություններ-հանգիստ ոլորտների մեջ գերակշիռ (90 տոկոսից ավելի) հատվածը զվարճություններն են` մոլեխաղերը, վիճակախաղերը, կազինո-խաղատները: Հետևաբար այս ոլորտի տեսակարար կշռի աճը կարելի է դրական երևույթ չհամարել: Մյուսը 0.6 տոկոսանոց աճով առողջապահության և բնակչության սոցիալական ապահովության ոլորտներն են: Սա ևս պայմանավորված է համավարակով: 0.5-ական տոկոսի չափով աճել է հանքահումքային արդյունաբերության ու բացահանքերի շահագործման ոլորտը և մշակող արդյունաբերության ոլորտը: Ցավոք երկուսն էլ պայմանավորված են հենց հանքերի շահագործման ու մետաղական խտանյութերի արտադրության ծավալների աճով: Մետաղական հանքաքարի արտադրությունը նախորդ տարվա նույն ժամանակի համեմատ աճել է 24.9 տոկոսով: Բայց հիմա թե՛ Հայաստանում, թե՛ արտերկրում հանքահումքային արդյունաբերության աճով հպարտանալը միանշանակ չի ընկալվում: Զուտ այս պատճառով ավարտենք մեր ՀՆԱ կառուցվածքի փոփոխությունների քննարկումն ու վերադառնանք 2019թ․ ՀՆԱ տվյալների մասին Համաշխարհային բանկի հրապարակմանը:

Համավարակն ու ամառային արձակուրդները մեզ կարծես շեղել էին այս թեմայից: Բայց հուլիսի սկզբին ՀԲ պաշտոնական կայքում կա գնողունակության համարժեքությամբ մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ ցանկը ԱՄՆ սենտի ճշտությամբ հաշված: Բերենք առանց մեկնաբանությունների` Վրաստան՝ 15 636.6 դոլար, Ադրբեջան՝ 15 000.8 դոլար, Հայաստան՝ 14 219.6 դոլար: Միայն ասենք, որ Արժույթի միջազգային հիմնադրամի ցանկում էլ նույն հերթականությունն է»:

Արա Գալոյան

Տնտեսական մեկնաբան

Աղբյուրը՝ politeconomy.org