
ԽՍՀՄ առաջին նախագահ Միխայիլ Գորբաչովը կարծիք է հայտնել, որ խորհրդային իշխանությունները սկզբնապես թերագնահատել են Խորհրդային Միության կազմում ազգամիջյան հարաբերությունների խնդիրների մասշտաբն ու խորությունը և դրանց թարմացման անհրաժեշտությունը:
Ինչպես փոխանցում է ՏԱՍՍ գործակալությունը, ըստ քաղաքական գործչի՝ երկիրը կարելի էր պահպանել անգամ 1991 թվականի օգոստոսյան հեղափոխական փորձից հետո: Դա կարելի էր անել Ինքնիշխան պետությունների միություն կազմավորելու միջոցով, ինչպես մասնավորեցրել է Գորբաչովը:
«Մենք սկզբում թերագնահատեցինք ազգամիջյան հարաբերությունների, կենտրոնի և հանրապետությունների հարաբերությունների խնդիրների մասշտաբն ու խորությունը: Անմիջապես չեկանք եզրահանգման, որ Միությունը թարմացման կարիք ունի»,- ասել է Գորբաչովը գործակալությանը տված հարցազրույցում:
Նրա խոսքով՝ Խորհրդային Միության իշխանությունների նպատակը «իրական դաշնության ստեղծումն էր հանրապետությունների իրական ինքնիշխանության պահպանմամբ, որոնք լիազորությունների մեծ մասը կփոխանցեին կենտրոնին»:
«Անվտանգություն, պաշտպանություն, տրանսպորտային ցանց, միասնական արժույթ, մարդու իրավունքների պահպանման ապահովում՝ ըստ դաշնակցային պայմանագրի նախագծի, եղել են դաշնակցային կառույցների ներդրման ոլորտում: Վստահ եմ, որ դա կենսունակ տարբերակ էր, հանրապետությունների մեծամասնությունը կաջակցեր դրան, սակայն հեղաշրջման փորձը խափանեց այս հնարավորությունը»,- ընդգծել է Գորբաչովը: