Մայիս ամսվա կլիմայական բնութագիրն ու եղանակային կանխատեսումը

Մայիսին բնորոշ է մթնոլորտային պրոցեսների զգալի ակտիվացումը և օդային զանգվածների հաճախակի փոխատեղումը: Տաք և ցուրտ օդային զանգվածների հերթափոխը, ինչպես նաև երկրի մակերևույթի անհավասարաչափ տաքացումը, բարձր լեռնային շրջաններում ձյան հալոցքը բերում է  հզոր կոնվեկտիվ հոսանքների առաջացման` հաճախ են դիտվում հորդառատ բնույթի տեղումներ, որոնք ուղեկցվում են ամպրոպներով:

Միջին ամսական ջերմաստիճանը հանրապետությունում կազմում է 9.6⁰C: Միջին օրական ջերմաստիճանը համեմատաբար ցածր է, առաջին տասնօրյակում` 8.2<sup>0</sup>C, այնուհետև աստիճանաբար բարձրանում է երրորդ տասնօրյակում  հասնելով 10.9<sup>0</sup>C: Միջին ամսական ջերմաստիճանը առավել բարձր է Արարատի և Արմավիրի մարզերում, Վայոց ձորի և Սյունիքի հովիտներում, Արագածոտնի նախալեռներում` +17…+18⁰C: Գեղարքունիքում, Արագածոտնի լեռնային շրջաններում և Շիրակում՝ +8…+10⁰C, բարձր լեռնային շրջաններում (3000 մետրից բարձր) այն դեռևս բացասական է` -0.5⁰C, այստեղ դեռ  ձյան տեսքով տեղումների հավանականությունը պահպանվում է:

Արարատյան դաշտում և Սյունիքի հովիտներում արդեն մայիսի առաջին օրերին դիտվում է միջին ջերմաստիճանի կայուն անցումը 15⁰C բարձր, որը համարվում է ամռան սկիզբ: Լեռնային շրջաններում մայիսի կեսից դիտվում է միջին օրական ջերմաստիճանի կայուն  անցումը 10⁰C բարձր:

Չնայած ջերմաստիճանային ֆոնը ամսվա ընթացքում բարձր է, լեռնային շրջաններում ողջ ամսվա ընթացքում պահպանվում է ցրտահարության վտանգը, ըստ որում երբեմն զգալի ինտենսիվությամբ, ինչը կարող է կորստաբեր ազդեցություն ունենալ գյուղատնտեսական կուլտուրաների վրա:

Բացարձակ նվազագույն ջերմաստիճանը լեռնային շրջաններում կարող է նվազել մինչև  -8…-10⁰C: Արարատյան դաշտում, Տավուշի մարզում, Սյունիքի հովիտներում ամսվա առաջին տասնօրյակում մինչև -1⁰C, իսկ առավելագույն ջերմաստիճանը կարող է հասնել +35…+38⁰C  (Արմավիր, Մեղրի):

Ջերմաաստիճանի օրական տատանումները զգալի են` միջինը 8-10⁰C, իսկ առանձին դեպքերում հասնում են 20-22⁰C:

Առավել սառը մայիսներ դիտվել են  1931, 1937, 1963, 1972,  1992, 2002 թթ, երբ ամսական միջին ջերմաստիճանը նորմայից ցածր է եղել 1-2 աստիճանով:
Առավել տաք մայիսներ եղել են 1941, 1958, 1989, 1996, 2012թթ, երբ ամսական միջին ջերմաստիճանը նորմայից բարձր է եղել 2-3 աստիճանով:

Արևափայլի տևողությունը ավելանում է 180-200 ժամով: Ամպամած օրերի թիվը գերակշռում է: Պարզ օրերի թիվը նվազագույնն է տարվա ընթացքում (1- 4 օր):

Տեղումների առավելագույն քանակը դիտվում է մայիսին և միջինը  կազմում է 92մմ, տեղումներով օրերի թիվը` միջինը 17-20 օր: Ամենից շատ տեղումներ դիտվում են Լոռիում 120-130մմ, ամենաքիչը՝ Արարատի, Արմավիրի մարզերում` 40-50մմ: Առանձին տարիների օրական տեղումների քանակը  հասել է  ամսական նորմային: Տեղումները մայիսին հաճախ հորդառատ բնույթ են կրում:

Առավել խոնավ մայիսներ դիտվել են 1966, 1975, 1983, 1986, 2002, 2010թթ, երբ տեղումների քանակը հանրապետության առանձին հատվածներում կրկնակի գերազանցել է ամսական նորման:

Առավել չոր մայիսներ եղել են  1930, 1935, 1941, 1958, 1960, 1989թթ, երբ տեղումներ քանակը եղել է ամսական նորմայի կեսից էլ պակաս:

Հարաբերական խոնավությունը հանրապետությունում միջինը կազմում է 68%: Այն մարտի և ապրիլի համեմատությամբ քիչ է ավելանում, իսկ առանձին շրջաններում լինում է ավելի ցածր:  Արարատի և Արմավիրի մարզերում օդի հարաբերական խոնավությունը ամենացածրն  է` 52-55%:

Մայիսին ամպրոպային գործունեությունը  ակտիվանում  է: Ամպրոպներով օրերի թիվը հանրապետությունում միջինը կազմում է 10-13օր (առանձին տարիներին այն հասել է 20-22 օր): Մեծանում է կարկուտի  հավանականությունը` միջինը ամիսը 1-3 օր, Տաշիրում 8 օր: Մայիսին ավելի է մեծանում ջերմաստիճանային տարբերությունը հովտային և լեռնային շրջանների միջև, որով պայմանավորված մեծանում է լեռնահովտային շրջանառությունը,արդյունքում դիտվում է  քամու ուղղության լավ արտահայտված  օրական ընթացքը` օրվա առաջին կեսին քամին փչում է հովիտներից դեպի լեռներ, իսկ երեկոյան` լեռներից հովիտներ:

Հանրապետությունում քամու արագությունը որոշակիորեն մեծանում է, զգալիորեն փոքրանում է անդորրի քանակը:

Արարատի և Արմավիրի մարզեր, Կոտայքի և Արագածոտնի նախալեռներ

Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է +17…+18⁰C, որը մոտ է բազմամյա միջին արժեքին: Ամսվա առաջին տասնօրյակում հնարավոր է ջերմաստիճանի նվազում` գիշերը մինչև +8…+10<sup>0</sup>C, առանձին օրեր ջերմաստիճանի բարձրացում ցերեկը` մինչև +30…+32⁰C (դիտված պատմական նվազագույն ջերմաստիճանը` 0…+1<sup>0</sup>C, առավելագույնը` +33…+35⁰C): Ամսական տեղումների քանակը կանխատեսվում է նորմային մոտ (նորման՝ 40-50մմ):

Շիրակի, Գեղարքունիքի մարզեր, Կոտայքի և  Արագածոտնի մարզի
լեռնային շրջաններ

Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է +9…+12⁰C, որը մոտ է բազմամյա միջին արժեքին: Ամսվա առաջին տասնօրյակում հնարավոր է ջերմաստիճանի նվազում` գիշերը մինչև +2…+5<sup>0</sup>C, առանձին օրեր ջերմաստիճանի բարձրացում ցերեկը` մինչև +20…+23⁰C (դիտված պատմական նվազագույն ջերմաստիճանը` -7…-10°C, առավելագույնը` +24…+26⁰C): Ամսական տեղումների քանակը կանխատեսվում է նորմային մոտ (նորման՝ 75-100մմ):

Լոռու մարզ

Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է +10…+12⁰C, որը մոտ է բազմամյա միջին արժեքին: Ամսվա առաջին տասնօրյակում հնարավոր է ջերմաստիճանի նվազում` գիշերը մինչև +3…+6<sup>0</sup>C, առանձին օրեր ջերմաստիճանի բարձրացում ցերեկը` մինչև +26…+28⁰C (դիտված պատմական նվազագույն ջերմաստիճանը -2…-5⁰C, առավելագույնը` +27…+30⁰C):  Ամսական տեղումների քանակը կանխատեսվում է նորմային մոտ (նորման՝ 95-130մմ):

Տավուշի մարզ

Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է +13…+16⁰C, որը մոտ է բազմամյա միջին արժեքին: Ամսվա առաջին տասնօրյակում հնարավոր է ջերմաստիճանի նվազում` գիշերը մինչև +6…+8<sup>0</sup>C, առանձին օրեր ջերմաստիճանի բարձրացում ցերեկը` մինչև +30…+32⁰C (պատմական նվազագույն ջերմաստիճանը 0…-2⁰C, առավելագույնը` +30…+34<sup>0</sup>C): Ամսական տեղումների քանակը կանխատեսվում է նորմային մոտ (նորման` 97-107մմ):

Վայոց Ձորի մարզ

Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է նախալեռնային շրջաններում +17…+18⁰C, լեռնային շրջաններում`+10…+12<sup>0</sup>C, որը մոտ է բազմամյա միջին արժեքին: Ամսվա առաջին տասնօրյակում հնարավոր է ջերմաստիճանի նվազում գիշերը` նախալեռնային շրջաններում մինչև +6…+8⁰C, լեռնային շրջաններում` 0…+3<sup>0</sup>C, առանձին օրեր ջերմաստիճանի բարձրացում` ցերեկը նախալեռնային շրջաններում՝ +30…+32⁰C, լեռնային շրջաններում` +20…+22<sup>0</sup>C (դիտված պատմական նվազագույնը նախալեռնային շրջաններում` 0…+2⁰C, լեռնային շրջաններում` -4…-6<sup>0</sup>C, առավելագույնը նախալեռնային շրջաններում +32…+35<sup>0</sup>C, լեռնային շրջաններում` +20…+24⁰C): Ամսական տեղումների քանակը կանխատեսվում է նորմային մոտ (նորման նախալեռնային շրջաններում` 45-60մմ, լեռնային շրջաններում` 95մմ):

Սյունիքի մարզ

Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է հովտային շրջաններում` +17…+20<sup>0</sup>C, նախալեռնային շրջաններում` +11…+12⁰C, որը մոտ է բազմամյա միջին արժեքին: Ամսվա առաջին տասնօրյակում հնարավոր է ջերմաստիճանի նվազում գիշերը` հովտային շրջաններում մինչև +7…+11<sup>0</sup>C, նախալեռնային շրջաններում` +2…+5⁰C, առանձին օրեր ջերմաստիճանի բարձրացում` ցերեկը հովտային շրջաններում` +30…+34⁰C, նախալեռնային շրջաններում` +24…+27<sup>0</sup>C (դիտված պատմական նվազագույնը հովտային շրջաններում` 0…+3⁰C, նախալեռնային շրջաններում` -2․․․-5<sup>0</sup>C, առավելագույնը հովտային շրջաններում +36…+37<sup>0</sup>C, նախալեռնային շրջաններում` +27…+30⁰C): Ամսական տեղումների քանակը կանխատեսվում է նորմային մոտ (նորման հովտային շրջաններում` 49-96մմ, նախալեռնային շրջաններում` 69-112մմ):

Արցախ

Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է +17…+20⁰C, որը մոտ է բազմամյա միջին արժեքին: Ամսվա առաջին տասնօրյակում հնարավոր է ջերմաստիճանի նվազում` գիշերը մինչև +7…+10<sup>0</sup>C, առանձին օրեր ջերմաստիճանի բարձրացում ցերեկը` մինչև +30…+34⁰C (դիտված պատմական նվազագույն ջերմաստիճանը` +2…+4<sup>0</sup>C, առավելագույնը` +35…+37⁰C): Ամսական տեղումների քանակը կանխատեսվում է նորմային մոտ (նորման՝ 45-֊60մմ):

Երևան քաղաք

Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է +18…+19⁰C, որը մոտ է բազմամյա միջին արժեքին: Ամսվա առաջին տասնօրյակում հնարավոր է ջերմաստիճանի նվազում` գիշերը մինչև +6…+8<sup>0</sup>C, առանձին օրեր ջերմաստիճանի բարձրացում ցերեկը` մինչև +30…+32⁰C (դիտված պատմական նվազագույն ջերմաստիճանը` 0…+2<sup>0</sup>C, առավելագույնը` +32…+34⁰C): Ամսական տեղումների քանակը կանխատեսվում է նորմային մոտ (նորման՝ 45-60մմ):