Աշխատանքային անվտանգություն․ կարևորությունը, նորմերը, խախտումները, իրավունքների վերականգնումը, վարձատրությունը. legalinfo.am

Վերլուծությունը՝ «Ի ԷԼ ԷԼ ԳՈՐԾԸՆԿԵՐՈՒԹՅՈՒՆ» իրավաբանական գրասենյակի իրավաբան Ռուզաննա Հարությունյանի

Ի՞նչ է աշխատանքի անվտանգությունը:

Աշխատանքի անվտանգությունը սահմանադրաիրավական ենթատեքստում և լայն ընկալմամբ` պետության պարտականությունն է` ստեղծել և զարգացնել այնպիսի օրենսդրություն, որն ուղղված է աշխատանքի ընթացքում աշխատողի կյանքը,առողջությունը, արժանապատվությունը պահպանելուն, ինչպես նաև պետության պարտականությունն է վերահսկել գործատուների կողմից նման օրենսդրության պահանջների պահպանումը: Հայաստանի Հանրապետության նման պարտականությունը բխում է ՀՀ Սահմանադրությամբ Հայաստանի Հանրապետությունը սոցիալական պետություն հռչակելուց և ՀՀ Սահմանադրության 82-րդ հոդվածից, որի համաձայն՝ յուրաքանչյուր աշխատող, օրենքին համապատասխան, ունի առողջ, անվտանգ և արժանապատիվ աշխատանքային պայմանների, առավելագույն աշխատաժամանակի սահմանափակման, ամենօրյա և շաբաթական հանգստի, ինչպես նաև ամենամյա վճարովի արձակուրդի իրավունք: Աշխատանքային իրավահարաբերությունները կանոնակարգող, այդ թվում նաև՝ անվտանգ աշխատանքի պայմաններն ապահովող օրենսդրության զարգացումը և նման դրույթների պահպանման նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնելը սոցիալական պետության պարտականություններից է:

Առավել նեղ ընկալմամբ՝ աշխատանքի անվտանգությունը գործատուի պարտականությունն է` պետության սահմանած չափորոշիչներին համապատասխան, ստեղծել աշխատողի կյանքը, առողջությունը, արժանապատվությունը պահպանող աշխատանքային պայմաններ, և աշխատողի իրավունքն է աշխատել նման աշխատանքային միջավայրում:

Պահպանվում է արդյո՞ք աշխատանքի անվտանգությունը ՀՀ-ում:

Պետք է ամրագրել, որ ՀՀ-ում դեռևս անհրաժեշտ ուշադրությամբ աշխատանքի անվտանգության ապահովման խնդրի լուծմանն անդրադարձ չի կատարվում: Թեև առկա է աշխատանքի անվտանգության ապահովմանն ուղղված իրավական դաշտ, սակայն գործատուները չեն պահպանում այդ նորմերը, իսկ անհրաժեշտ հսկողություն պետության կողմից՝ չկա:

Գործատուները ոչ միայն չեն ստեղծում անվտանգ և առողջության համար անվնաս աշխատանքային պայմաններ, այլև չեն ծանոթացնում աշխատողին աշխատավայրում գործող անվտանգության կանոններին: Աշխատողին անվտանգության կաննոներին ծանոթացնելը կարող է կատարվել գործատուի կողմից՝ դրանք կազմակերպության ներքին կարգապահական կանոններում ընդգրկելով, սակայն, ներկայումս չի կատարվում նաև այս պարտականությունը:

Ի տարբերություն ՀՀ-ում առկա իրականության՝ աշխատանքի անվտանգության ապահովման խնդիրը միջազգային հարթակում աշխատանքային իրավահարաբերություններում առկա առաջնային խնդիրներից է: Միջազգային խոշոր գործատուներն իրենց գործունեության հաջողության տասնյակ ցուցանիշներից աշխատանքի անվտանգությունը և իրենց աշխատողների առողջությունը՝ աշխատակազմի պատշաճ որակավորումից հետո, երկրորդ կարևորագույն ցուցանիշն են համարում: Աշխատանքի անվտանգությունը ժամանակակից պետությունների սոցիալական քաղաքականության կարևորագույն տարրերից է: Եվրոպական միության երկրներում ներկայումս հաճախակի է բարձրացվում աշխատանքի անվտանգության ապահովման մշակույթ ձևավորելու հարցը:

Ինչո՞ւ է անհրաժեշտ պահպանել աշխատանքի անվտանգությունը, ի՞նչով է այն կարևոր:

Աշխատանքի անվտանգության պայմանների ապահովման կարևորությունն ամենից առաջ թելադրված է նրանով, որ մարդը, նրա կյանքը, առողջությունը բարձրագույն արժեքներ են: Ո´չ աշխատավարձի չափը, ո´չ գործատուի կողմից մատուցվող ծառայությունների կամ արտադրանքի բարձր որակը, ո´չ գործատուի ֆինանսական ակնկալիքները և պարտավորությունները չեն կարող հիմք հանդիսանալ աշխատողի կյանքն ու առողջությունն ապահովելու պահանջը անտեսելու համար:

Հիշյալից էլ զատ, աշխատավայրում աշխատանքի անվտանգության ապահովումը աշխատողի մոտ առաջացնում է գործատուի հանդեպ կայունության, վստահության զգացողություն։ Դա ազդակ է աշխատողի համար, որ գործատուն հետաքրքրված է իր աշխատողների պատշաճ կյանքի և առողջության խնդրի ապահովմամբ: Իսկ աշխատանքային նման միջավայրն անմիջապես իր ազդեցությունն է ունենալու աշխատանքի արդյունավետության բարձրացման վրա: Առանց աշխատանքային անվտանգության ապահովման հնարավոր չէ հասնել աշխատավայրում ցանկալի արդյունավետության:

Առկա են իրավական, հոգեբանական և մի շարք այլ գործոններ, որոնցով պայմանավորվում է աշխատանքի անվտանգության ապահովման անհրաժեշտությունը:

Ամբողջոըթյամբ՝ legalinfo.am