«Երբեմն ուզում եմ զբաղվել փիլիսոփայությամբ, բայց ոչ բիզնեսով»

Ասում է ՀՀ Կենտրոնական բանկի (ԿԲ) նախագահ Տիգրան Սարգսյանը, որի կինը զբաղվում է բիզնեսով
Ժամանակին բոլոր երեխաները երազում էին դառնալ կա՛մ օդաչու, կա՛մ վարորդ, կա՛մ էլ, ասենք, բժիշկ: Նման երազանքներ ունեցել է նաև Տիգրան Սարգսյանը: Նա երազել է դառնալ օդաչու կամ սպորտսմեն: Տ. Սարգսյանի մտքով, բնականաբար, այն ժամանակ չէր անցնի, որ կդառնա մի ամբողջ երկրի ֆինանսական գլխավոր կառույցի ղեկավար: «Անկեղծ ասած` երբևէ չեմ պատկերացրել, որ կարող եմ դառնալ ՀՀ Կենտրոնական բանկի նախագահ: Ամեն ինչ կարող էի ենթադրել` բացի դրանից: Մտքովս անգամ չէր անցնում, որ նման բան հնարավոր է»,- ասում է Տ. Սարգսյանը:

 

Երբ դեռ մորուք չուներ

– Պրն Սարգսյան, ի՞նչ հուշեր ունեք Ձեր մանկության տարիներից:

– Երբ մարդ տարիք է հավաքում, մանկության տարիներից, բնականաբար, երջանիկ պահերն է հիշում: Ես ունեի երկու ավագ եղբայր, ինչը նշանակում է, որ ծնողներս ինձ ավելի շատ ազատություն էին տվել, քան նրանց: Այդ առումով նաև հիշում եմ, որ ես ինքս էլ ավելի շատ ինքնուրույն որոշումներ էի կայացնում: Եվ ազատության ու ինքնուրույնության այդ զգացումը մնացել է ինձ մոտ:

– Մենք` հայերս մի հետաքրքիր խոսք ունենք: Ասում ենք. «Ավելի լավ է` շուն լինես, բայց տան փոքրը չլինես»:

– Կենցաղում այդպիսի արտահայտություններ լինում էին, բայց իմ մանկությունից այդպիսի տպավորություն չեմ ունեցել: Մեր` եղբայրներիս տարիքային տարբերություններն այդքան մեծ չէին` երկուական տարի: Դրա համար նման հիշողություն ես չունեմ, որ փոքր եղբորն ավելի շատ ճնշեն, քան մեծին:

– Ո՞վ է Ձեր կյանքում մեծ դեր ունեցել:

– Կյանքի տարբեր փուլերում տարբեր մարդիկ ինձ վրա մեծ ազդեցություն են թողել: Ընդհանրապես, ես շատ էմոցիոնալ մարդ եմ, ուստի այդ մարդկանց թիվը շատ է: Բայց երբ հետո ամփոփում ես, թե այդ ամենն ինչ նստվածք է թողել, կարող եմ ասել, որ մի քանի մարդ շրջադարձային ազդեցություն են ունեցել իմ աշխարհընկալման վրա: Առաջին հերթին` պապս ու ծնողներս: Երկրորդ՝ ես կուզենայի հիշել Սուրեն Ավետիսյանին, ով փիլիսոփայություն էր դասավանդում Ժողտնտեսության ինստիտուտում և այն ժամանակ հեռուստատեսությամբ նաև հաղորդում էր վարում, որը ռուսական «Очевидно и невероятно»-ի հայկական տարբերակն էր: Նա մեծ փիլիսոփա և մեծ մարդ էր: Ինձ վրա մեծ ազդեցություն է թողել նաև մի ռուս փիլիսոփա` Գեորգի Շեդրովիցկին, որի հետ ծանոթությունն ու աշխատանքն էապես փոխեցին իմ աշխարհընկալումը: Նա ինձ տվեց նաև մեթոդաբանական գիտելիքներ, կառավարման, կազմակերպման, մտածողության ունակություններ:

– Իսկ տնտեսագետներից եղե՞լ է այնպիսի մարդ, ով մեծ ազդեցություն է թողել Ձեր աշխարհընկալման վրա:

– Ոչ:

– Ինչպիսի՞ ուսանող եք եղել:

– Տարբեր ձևերի: Երբ նոր էի ընդունվել Ժողտնտեսության ինստիտուտ, ավելի «թաթալաբազ» ուսանող էի, իսկ հետագայում արդեն նվիրված էի ուսմանը:

– Դասերից երբևէ փախե՞լ եք:

– Առաջին-երկրորդ կուրսերում` այո, հետագայում` ոչ: Առաջին-երկրորդ կուրսերում դեռևս դպրոցական տրամադրությունների տակ էի, կարելի է ասել` հասունացման անցումային փուլ էր: Իսկ հետագայում, երբ արդեն նվիրվեցի սովորելուն, Լենինգրադի Ֆինանսատնտեսագիտական ինստիտուտում երևի միակ ուսանողն էի, որ ոչ մի դասաժամ բաց չէի թողնում: Բոլորը գիտեին, որ ինձ մոտ ամբողջական բոլոր լեկցիաները կան, և ինձանից վերցնում էին դրանք` արտագրելու համար:

– Ի՞նչ հետաքրքիր դեպքեր եք հիշում ուսանողական տարիներից:

– Դրանք շատ են, բայց անդրադառնանք նրանց, որոնք կարելի է պատմել… (ժպտում է.- Տ.Թ.): Երբ Լենինգրադում ավարտեցի ուսումնական տարվա առաջին կիսամյակը, մեր կուրսի ավագն ամփոփում էր 6 ամսվա արդյունքները և գնահատականներ էր տալիս: Այն ժամանակ մեր ինստիտուտում սովորում էին շատ հայեր, որոնց ինտելեկտուալ համբավը շատ բարձր չէր, որովհետև բոլորը մի կերպ էին սովորում: Երբ հերթն ինձ հասավ (ի դեպ, ես միշտ վերջին շարքի նստարաններին էի նստում), ավագը հարցրեց. «Իսկ դու ի՞նչ գնահատականներ ես ստացել»: Ես էլ պատասխանեցի, որ մեկ «4» եմ ստացել: Ասաց. «Դե, մնացածը «3» են, այնպես չէ՞»: Ասացի. «Ոչ, «5» են»: Հիշում եմ, որ այդ պահին ամբողջ լսարանը շրջվեց ու զարմանքով նայեց ինձ: Այդ դեպքից հետո ինձ մոտ ըմբոստություն առաջացավ, որ հայերի նկատմամբ այդպիսի վերաբերմունք չի կարելի թույլ տալ:

– Ձեր պաշտոնավարման տարիներից ի՞նչ դեպքեր եք հիշում` պաշտոնական այցերից, հանդիպումներից, սեմինարներից կամ ասուլիսներից:

– Ընդհանրապես, մեթոդաբանական սեմինարները բավական լուրջ սեմինարներ են, և ոմանք շատ թեթև էին մոտենում դրանց: Այդպիսի մի սեմինար կազմակերպել էր Շեդրովիցկին Բալանգայում: Այն նվիրված էր քաղաքի զարգացման խնդիրներին: Սեմինարի սկզբին նա զգուշացրեց, որ մարդիկ պետք է շատ զգույշ լինեն, որովհետև նման դեպքերում նաև հոգեբանական սթրես են ապրում: Սեմինարից երեք օր անց շտապօգնության մեքենան եկավ և Բալանգայի կին քաղաքապետին տեղափոխեց հոգեբուժարան: Այդ կնոջ մոտ, ինչպես ռուսներն են ասում` «ՍՐօՔՈ տՏպւՈսՈ», որովհետև նա հասկացել էր, որ մինչ այդ իր կյանքը սխալ է ապրել, քաղաքի մասին պատկերացումներ բացարձակապես չի ունեցել, ապագայի մասին ոչ մի պատկերացում չունի:

– Պրն Սարգսյան, ո՞ր տարիքից եք մորուք պահում:

– 1983-ից, երբ ավարտեցի Ֆինանսատնտեսագիտական ինստիտուտը: Այնտեղ մենք ռազմական ամբիոն ունեինք, որից հետո գնացինք մեկամսյա հավաքների, այնուհետև մեզ լեյտենանտի կոչում տվեցին: Եվ քանի որ այդ ամբիոնն ունեինք, այդ տարիներին մեզ ստիպում էին, որ շատ կարճ մազեր ունենանք և միշտ սափրված լինենք: Ուստի հենց ինստիտուտն ավարտեցինք, միանգամից ազատություն ստացա: Առաջ մորուքս ավելի փարթամ էր:

 

Անհանգիստ բնավորությամբ փիլիսոփան

– Ի՞նչ հոբբի ունեք: Ազատ ժամանակ ինչո՞վ եք զբաղվում: Գիտեմ, որ նվագում եք, երգում:

– Այո, սիրում եմ կիթառ նվագել, երգել իմ ընտանիքի անդամների, երբեմն էլ` ընկերներիս համար: Շաբաթը երեք անգամ վոլեյբոլ եմ խաղում: Նաև Հայաստանի ֆիլատելիստների և դրամագետների ակադեմիայի նախագահն եմ:

– Պրոֆեսիոնա՞լ վոլեյբոլիստ եք:

– Ոչ, պրոֆեսիոնալ խաղացող չեմ: Դա ավելի շատ սիրողական բնույթ է կրում: Վերջին 7 տարիների ընթացքում պարբերաբար զբաղվում եմ վոլեյբոլով: Իսկ պրոֆեսիոնալ մակարդակով դպրոցական տարիներին զբաղվել եմ սեղանի թենիսով:

– Հիմա չե՞ք զբաղվում:

– Ոչ: Հետաքրքիր հակառակորդներ չեն լինում:

– Ինչպիսի՞ երաժշտություն եք սիրում:

– Երաժշտական բոլոր ոճերն էլ ինձ համար ընդունելի են, բոլորի մեջ էլ հոգեհարազատ տարրեր եմ գտնում:

– Կպատմե՞ք Ձեր ընտանիքից:

– Ունեմ երկու երեխա: Տղաս այս տարի կդառնա 6 տարեկան, աղջիկս` 22 տարեկան: Որդիս սեպտեմբերի 1-ին պետք է դպրոց գնա: Դուստրս անցյալ տարի ամուսնացել է: Այժմ նա ապրում է Մոսկվայում իր ամուսնու հետ, ով սովորում է Ֆինանսական ակադեմիայի ասպիրանտուրայում և պետք է թեկնածուական թեզ պաշտպանի: Մյուս տարի նրանք կվերադառնան Հայաստան: Կինս երկար տարիներ դասավանդել է սկզբից` Երևանի Պոլիտեխնիկական ինստիտուտում (արտասահմանցիների համար նախապատրաստական ֆակուլտետում), հետագայում երկար տարիներ աշխատել է Իսպանիայի Լաս Պալմասի համալսարանում: Այժմ նա վերադարձել է Հայաստան և զբաղվում է բիզնեսով:

– Կարծեմ Ձեր կինը նկարների պատկերասրահ ունի:

– Այո, նա որոշել է զբաղվել այդ բիզնեսով:

– Դուք միջամտել կամ ազդեցություն ունեցե՞լ եք Ձեր դստեր մասնագիտության ընտրության հարցում:

– Աղջիկս ինձ շատ է նման, այսինքն` շատ ազատ մտածող մարդ է, և հնարավոր չէ նրա վրա ազդել, նրան պարտադրել, ուղղորդել: Նա ինքնուրույն է որոշումներ կայացնում: Եվ ես նույնիսկ չեմ փորձել նրա վրա ազդել, որովհետև գիտեմ, որ դա անիմաստ է: Ամեն անգամ ինչ-որ մի գաղափարով հրապուրվում է, հետո շատ հեշտությամբ հրաժարվում է այդ գաղափարից և մեկ այլ գաղափար է գտնում: Այնպես որ, նա դեռ որոնումների մեջ է:

– Ձեր աղջկա հարսանիքը որտե՞ղ եք արել:

– Նշանդրեքն արել ենք «Բելաջիոյում», հարսանիքն` «Օջախ» ռեստորանում: Համ էլ, ես չեմ արել հարսանիքը, տղայի ծնողներն են արել: Նշանդրեքն ենք մենք արել:

– Բայց հիմա պարտադիր չէ, որ տղայի ծնողներն անեն հարսանիքը: Հաշվի են առնում նաև կողմերի ֆինանսական դրությունը:

– Պետք է ասեմ, որ դա մեր կյանքում այնքան կարևոր իրադարձություն էր, ես ու կինս այնքան հուզված էինք, որ նյութական խնդիրները նման իրադարձության դեպքում մարդու կյանքում երկրորդական են դառնում:

– Մի ժամանակ մամուլում շատ էր խոսվում Իսպանիայի Ձեր առանձնատան մասին, նույնիսկ լուսանկարն էր տպագրվել:

– Այդ խոսակցություններն ավարտվեցին նրանով, որ մենք Միջերկրական ծովի ափին գտնվող այդ դղյակը «նվիրեցինք» այն հրապարակողներին, որոնք այդպիսի կեղծ տեղեկատվություն էին տարածում: Ցավոք, այդպիսի դղյակներ չունենք: Կինս Իսպանիայում բնակարան է գնել հիփոթեքային վարկով, քանի որ 15 տարուց ավելի աշխատել է համալսարանում: Շատ համեստ կարողություններ ունենք Իսպանիայում:

– Արտասահմանյան ո՞ր երկիրն է Ձեզ ավելի շատ դուր գալիս, ո՞ր երկրի մշակույթն ու առօրյա կյանքն են Ձեզ ավելի հոգեհարազատ:

– Ցավոք, շատ երկրներում չեմ եղել: Քանի որ կինս ապրում էր Իսպանիայում, ես իմ ազատ ժամանակն անց էի կացնում այնտեղ: Այնպես որ, շրջագայելու հնարավորություն չեմ ունեցել, որ շատ երկրներ տեսած լինեմ: Այդ պատճառով էլ ինձ համար, բնականաբար, Հայաստանից հետո երևի երկրորդ հարազատ երկիրը Իսպանիան է, որտեղ մենք շատ մեծ ժամանակ ենք անցկացրել: Իսկ մնացած երկրների հետ ծանոթությունները եղել են ավելի շատ պաշտոնական գործուղումների ժամանակ, իսկ այդ դեպքում, ճիշտն ասած, հնարավորություն չես ունենում այդ երկրի հոգեբանությունը լավ հասկանալ, ժամանակ չի լինում ծանոթանալու մշակույթի հետ, ազատ շրջել այդ երկրներում: Իսկ Իսպանիան հարազատ է նաև այն պատճառով, որ ժողովուրդը մեզ նման է. նրանց մոտ էլ, ինչպես մեզ մոտ, ընտանիքը սրբություն է, երեխաները նրանց համար մեծ պաշտամունք են` երևի ավելի, քան Հայաստանում: Բացի այդ, Իսպանիան նաև շատ կոնսերվատիվ և քրիստոնյա երկիր է, դրա համար էլ ես ինձ համար շատ նմանություններ եմ բացահայտել:

– Ի՞նչ միջավայրում եք սիրում անցկացնել Ձեր արձակուրդները:

– Այդ առումով ամեն ինչ էլ սիրում եմ: Ամենաջերմ հիշողություններս մնացել են իմ մանկության տարիներից, երբ մենք երեք եղբայրներով ամառային արձակուրդներն անցկացնում էինք Սևանի ափին: Դրանք իմ կյանքի ամենաերջանիկ օրերն էին: Երբ դասերը սկսվում էին, մտածում էի, թե երբ են գալու ամառային արձակուրդները, որ երեք ամսով գնայինք Սևանի ափ: Բացի այդ, ԿԲ նախագահի պաշտոնն այնպիսին է, որ, որտեղ էլ լինես, չես կարող հանգստանալ, որովհետև ուշք ու միտքդ լինելու է, թե ինչ է կատարվում մեր ֆինանսական շուկայում, գնաճային ինչ նոր ճնշումներ են առկա:

– Սիրո՞ւմ եք շքեղ ավտոմեքենաներ վարել:

– Ինչպես բոլոր նորմալ մարդիկ, բնականաբար, ես էլ եմ սիրում մեքենաներ, հզոր մեքենաներ, որոնք մեծ արագություն ունեն: Եվ որքան հզոր է մեքենան, այնքան վարորդն ավելի շատ է զգում այդ մեքենայի ուժը, կառավարելու կարողությունը:

– Որևէ մակնիշի առավելություն տալի՞ս եք:

– Ոչ, որովհետև հիմա այդ ոլորտում նորարարություններն այնքան արագ տեմպով են զարգանում, որ տարին մեկ անգամ հայտնվում են նոր տիպի հիասքանչ մեքենաներ, որոնց հնարավոր չէ չսիրահարվել և չցանկանալ այդ մեքենան վարել: Հիմա էլ ես հետևում եմ, թե ավտոմեքենաշինության առաջատար ֆիրմաների կողմից ինչ նոր մոդելներ են թողարկվում` մեկը մեկից լավը: Բնականաբար, ուզում եմ այդ բոլորը վարելու հնարավորություն ունենալ: Բայց, անկեղծ ասած, ցանկություն չունեմ, որ այդ մեքենաները լինեն իմ սեփականությունը, որովհետև տեսնում եմ, թե ինչ արագ են այդ մոդելները փոխվում:

– Պրն Սարգսյան, որքան նկատեցի, չեք սիրում ճոխ հեռախոսներ օգտագործել:

– Ես մի քանի հեռախոս եմ փոխել և այժմ օգտագործում եմ «Samsung»-ը, որովհետև հեռախոսի նկատմամբ երկու պահանջ ունեմ: Նախ՝ որ սեղմելու կոճակներ չլինեն հեռախոսի վրա, քանզի մշտապես հավանականություն կա, որ գրպանում կարող ես սեղմել կոճակը: Եվ երկրորդ պահանջն այն է, որ հեռախոսի մարտկոցների աշխատանքի ժամկետը լինի մաքսիմալ: Վերջապես հայտնաբերել եմ այս հեռախոսները, որոնք հնարավորություն են տալիս մինչև 4 օր առանց լրացուցիչ մարտկոցների օգտագործել: Որովհետև երբեմն լինում են շքեղ հեռախոսներ, որոնք պրակտիկ չեն: Բացի այդ, ամեն մարդ իր համար է ընտրում հեռախոսը: Կան մարդիկ, որոնք ավելի շատ SMS-ներ են օգտագործում, ոմանք էլ հեռախոսն օգտագործում են որպես ֆոտոապարատ:

– Կենդանիներ պահո՞ւմ եք:

– Երկար տարիներ մենք տարբեր շներ ենք պահել: Վերջին տարիներին չենք պահում, որովհետև մեր տղայի մոտ բժիշկներն ալերգիա հայտնաբերեցին և ասացին, որ տանը չի կարելի շուն պահել: Ցավոք, հիմա միայն իմ վարորդն է շուն պահում:

– Դուք Ձեզ որպես ղեկավար ինչպե՞ս եք գնահատում:

– Որպես ղեկավար` ինձ պետք է ուրիշները գնահատեն, այլ ոչ թե ես: Իսկ որպես մարդ` կարող եմ ասել, որ անհանգիստ բնավորություն ունեմ:

– Կենտրոնական բանկի աշխատողների մոտ նկատել եմ Ձեր անձի նկատմամբ հետաքրքիր վերաբերմունք: Երբ Դուք հրապարակավ որևէ խոսք եք ասում, որևէ միտք եք արտահայտում, նրանք դա ընկալում են որպես փաստ և ի սրտե հավատում են դրան:

– Անկեղծ ասած` առաջին անգամ եմ լսում, որ այդպես է: Որովհետև կարդալով այն քննադատությունը, որ մշտապես կա մամուլում և որը հաճախ ուղղված է ոչ թե Կենտրոնական բանկի, այլ ԿԲ նախագահի դեմ` այդպիսի գնահատականների երբեք չեմ հանդիպել: Իմ նպատակը եղել է՝ ԿԲ-ում ստեղծել այնպիսի մթնոլորտ, որ մշտապես բանավեճ լինի, մտքերի ազատ բախում: Բնականաբար, ես ուրախ կլինեմ, որ այդպես լինի, քանզի ցանկացած ղեկավար ձգտում է, որ ինքը ոչ թե ադմինիստրատիվ լծակներով իր տեսակետն անցկացնի, այլ` իր հեղինակությամբ: Եթե ԿԲ-ում այդպես է, ուրեմն ես երջանիկ եմ:

– Եթե հնարավորություն ունենայիք կյանքը վերապրել, ի՞նչ կփոխեիք:

– Բարդ հարց է: Նախ՝ այն պատճառով, որ ի սկզբանե գիտես, որ դա հնարավոր չէ: Երկրորդ՝ դեռևս շատ երիտասարդ եմ, որպեսզի կարողանամ ճիշտ գնահատել, թե որոնք են իմ կյանքում եղել հիմնական բացթողումներս: Այսինքն, ամեն անգամ մտածում եմ այդ մասին, բայց ամեն անգամ տարբեր պատասխաններ եմ գտնում այդ հարցին: 10 տարի առաջ ինձ թվում էր, թե ես արդեն ամեն ինչ հասկացել եմ այս կյանքում, ամեն ինչ տեսել եմ, բոլոր փորձությունների միջով անցել եմ, կարող եմ ինձ թույլ տալ այդպիսի գնահատականներ տալ: Հենց եկա այդ եզրահանգմանը, կյանքը սկսեց ինձ դասեր տալ, որ այդպես չէ, որ նոր փորձությունների միջով պետք է անցնեմ, հետզհետե իմաստություն է գալիս: Եվ ամեն անգամ վերանայում ես ինչպես ապագայի քո տեսլականը, այնպես էլ` անցյալը: Երևի ոչինչ էլ չէի փոխի:

– Մարդու բնավորության ո՞ր գիծն է Ձեզ համար առավել անընդունելի, և ո՞րն եք ամենաշատը գնահատում:

– Ամենակարևորն ինձ համար անկեղծությունն է, որովհետև ինձ շատ հաճախ թվում էր, թե մարդկանց ճանաչում եմ և կարող եմ տարբերել, թե երբ է մարդն անկեղծ, երբ` կեղծավոր: Բայց հետո կյանքն անընդհատ դասեր էր տալիս, որ մարդիկ այնչափ են տիրապետում խաղի արվեստին, որ երբեմն ես խաբված էի լինում:

– Կյանքը շարունակո՞ւմ է այս առումով դասեր տալ:

– Ցավոք, այո:

– Ինչպե՞ս եք վերաբերվում Ձեր հանդեպ քննադատությանը:

– Այդ առումով էլ տարբեր փուլեր եմ անցել: Իմ կյանքի առաջին տարիներին, երբ արդեն կարողանում էի ինձ գնահատել, ավելի շատ անտարբեր էի, իմ ներքին կյանքով էի ապրում: Հետագայում, բնականաբար, երբ ինքնուրույն կյանք ես մտնում, ավելի մեծ նշանակություն ունի, թե ինչպես են ուրիշները քեզ գնահատում: Ու երբ սկսում են քննադատել, սկսում ես շատ վատ տանել դա: Այդ փորձությունների շրջանը սկսվեց հատկապես այն ժամանակ, երբ դարձա ԿԲ նախագահ: Ամենացավոտ բանն անարդար քննադատությունն է, երբ կեղծ լուրեր են տարածում (դա մինչև այժմ էլ շարունակվում է): Սկզբում նմանատիպ քննադատությունը շատ ցավոտ էի տանում, իսկ հետո փորձում էի ավելի փիլիսոփայորեն մոտենալ այդ հարցին` ինչ շարժառիթներ ունեն այդ քննադատողները, ինչ նպատակներ են հետապնդում: Հետո ավելի շատ զինվեցի նրանց նկատմամբ քրիստոնեական ներողամտությամբ և հիմա հասունացման այդ փուլում եմ գտնվում:

– Լրագրողների ո՞ր հարցը չեք սիրում:

– «Ինչպիսի՞ն կլինի վաղվա փոխարժեքը»: Բայց ոմանք նույն համառությամբ շարունակում են այդ հարցը տալ:

– Դուք էլ նույն համառությամբ չեք պատասխանում… Պրն Սարգսյան, արդյո՞ք հասցնում եք Ձեր ընկերներին բավարար ժամանակ տրամադրել:

– Ցավոք, ոչ: Գնալով ԿԲ-ի ծանրաբեռնվածությունն աճում է: Բայց դրանով ես ավելի թանկ եմ գնահատում այդ հնարավորությունը` ընկերներիս հետ ժամանակ անցկացնելու: Բացի այդ, կյանքն այնպես դասավորվեց, որ նրանցից շատերն աշխարհով մեկ ցրված են, և հաճախակի հանդիպելու հնարավորություն էլ չի լինում: Իմ ընկերները հիմնականում դպրոցական և ուսանողական տարիների դասընկերներս են:

– Դուք նաև հայտնի եք որպես հումորով պաշտոնյա:

– Հումորը կյանքը թեթևացնելու, կյանքի բոլոր փորձություններին դիմակայելու ձև է: Այդ հատկությունն ինձ մոտ մանկուց է ձևավորված: Ծնողներս էլ միշտ գանգատվում էին, որ ոչ մի հարցի շուրջ չեն կարող ինձ հետ լուրջ խոսել: Առավել ևս, երբ 1988-ից ես ներքաշվեցի բուռն քաղաքական գործընթացների մեջ, ընկերներիս, բարեկամներիս, ծնողներիս հետաքրքրությունն իմ աշխատանքի հանդեպ, բնականաբար, շատ ավելի մեծացավ: Եվ միակ ձևը, որ ինձ հնարավորություն էր տալիս խուսափել այդպիսի խոսակցություններից, կատակն էր, որը կյանքում օգնում է:

– Երբևէ մտածե՞լ եք ամեն ինչ թողնել ու զբաղվել բիզնեսով: Մանավանդ հիմա, երբ այդ հարցում Ձեր մտավոր հմտություններն աճել են:

– Բիզնեսով` ոչ, որովհետև իմ խառնվածքը բիզնեսմենի խառնվածք չէ: Ես ինձ բիզնեսի մարդ չեմ համարում: Իսկ այնպիսի պահեր, որ ես մտածեմ այլ աշխատանքի մասին, ինձ մոտ ամեն օր են լինում: Այդ ժամանակ ես ավելի շատ մտածում եմ փիլիսոփայության մասին, որովհետև իմ հոբբիներից մեկը մեթոդաբանությունն է` որպես փիլիսոփայության մի հետաքրքիր ճյուղավորում: Բազմաթիվ գրքեր ունեմ, որոնք մեծ հետաքրքրությամբ ուսումնասիրում եմ, և երբեմն զգում եմ, որ ժամանակը չի բավականացնում, որպեսզի ավելի խորանամ: Երբ երբեմն-երբեմն հիասթափվում եմ անարդար վերաբերմունքից, միանգամից մտքովս անցնում է, որ կարելի է զբաղվել ավելի հետաքրքիր և սիրելի գործով: Թուլության նման պահեր լինում են ինչպես ցանկացած մարդու, այնպես էլ իմ կյանքում: Բայց դա վերաբերում է ոչ թե բիզնեսին անցնելուն, այլ` փիլիսոփայությանը:

– Երբևէ դասավանդե՞լ եք:

– Պարբերական փորձեր միշտ եղել են, բայց, ցավոք, ժամանակի սղության պատճառով միշտ ստիպված եմ եղել ընդհատել դասավանդումները: Չնայած, որ ես ինքս դա կարևորում եմ և պահանջում եմ ԿԲ խորհրդի բոլոր անդամներից: Որովհետև դասավանդելն անհրաժեշտ է ոչ միայն նրա համար, որ պետք է պրակտիկ կյանքից ելնելով` ուսանողներին գիտելիքներ տալ, այլ՝ որովհետև դա կազմակերպում է նաև դասախոսի մտածողությունը:

– Ի՞նչ պրոբլեմներ ունի այսօրվա երիտասարդությունը:

– Նույն պրոբլեմներն, ինչ մենք ունեինք մեր երիտասարդ տարիներին: Բայց այսօրվա երիտասարդության առանձնահատկությունն այն է, որ այսօր ապրում ենք շատ արագ փոփոխվող աշխարհում: Բնականաբար, դա նոր խնդիրներ է առաջ քաշում` ճիշտ կողմնորոշվել այս աշխարհում: Ճիշտ ընտրություն կատարելն այսօր ավելի բարդ է, քան մեր երիտասարդության տարիներին:

– Ինչի՞ է ընդունակ զայրացած Տիգրան Սարգսյանը:

– (Մտածում է.– Տ. Թ.): Երևի ես ինձ լավ չեմ ճանաչում, որ կարողանամ պատասխանել այս հարցին:

Զրուցեց Տիգրան Թոմիկյանը

«3 Միլիոն»

15 Հուլիս, 2007