Տպել
Ինչպես է նոր սերնդի ինտերնետը կապված բլոկչեյնի և մետավերսիաների հետ, և կորպորացիաներն արդյոք պատրա՞ստ են գլոբալ ցանցը հանձնել համայնքի վերահսկողությանը։
Web 1.0 և Web 2.0. ինչպես են աճել մեր ինտերնետային հավատարմագրերը
Web 1.0-ը տերմին է, որն առաջացել է Web 2.0-ի հետ մեկտեղ՝ նկարագրելու վեբը մինչև dot-com-ը 2001 թվականին: Օգտատերերը կարող էին միայն կարդալ բովանդակությունը, բայց չէին կարող որևէ կերպ ազդել դրա վրա կամ վերբեռնել իրենցը:
Web 2.0-ը տերմին է, որը նկարագրում է համացանցն այնպես, ինչպես մենք հիմա գիտենք՝ օգտատերերը կարող են և՛ կարդալ, թե՛ դիտել բովանդակությունը, և՛ շփվել դրա հետ՝ հավանել, մեկնաբանել և նաև ստեղծել իրենցը։
Web 2.0-ը «փակ կորպորատիվ մետավերս է», ըստ Ջորջ Պալիանիի: Ցանցը կենտրոնացված կերպով վերահսկվում է խոշոր կորպորացիաների և պրովայդերների կողմից: Այսպիսով, Google-ի կամ YouTube-ի ղեկավարությունը հնարավորություն ունի բովանդակությունն անհասանելի դարձնել որոշակի երկրում կամ արգելափակել օգտատիրոջը՝ առանց նախազգուշացման:
Web 3.0․ ի՞նչ առանձնահատկություններ ունի այն և ինչո՞ւ է քննադատվում
Web 3.0-ում օգտատերը կարող է սպառել բովանդակություն, շփվել դրա հետ, ինքնուրույն ստեղծել այն: Դա «բաց ժողովրդավարական կրիպտոմետավերս» է, որը պատկանում և վերահսկվում է բոլոր օգտատերերի կողմից: Հաշվի է առնվում յուրաքանչյուր մասնակցի ձայնը՝ այս հնարավորությունն ընձեռում են բլոկչեյն տեխնոլոգիաները։ Բոլոր տվյալները պահվում են ապակենտրոնացված ցանցի մասնակիցների սարքերում: Վեբ 3.0-ը ապագայի ինտերնետի հայեցակարգն է, բայց ցանկացած ապակենտրոնացված հավելված արդեն կարելի է անվանել դրա օրինակ. որպես կանոն, դրանք ստեղծելու համար օգտագործվում է Ethereum հարթակը:
Web 3.0-ի կանոններն ու հիմնական խնդիրները ստեղծվում են համայնքի կողմից, ոչ թե կարգավորողի կողմից: Այսպիսով, այժմ դուք կարող եք բողոքել անպատշաճ կամ վիրավորական բովանդակությունից, սակայն վերջնական որոշումը կայացնում են ոչ թե օգտատերերը, այլ այն հարթակը, որում տեղակայված է այս բովանդակությունը։ Web 3.0-ում օգտատերերը կլինեն նրանք, ովքեր վավերացնում են նման որոշումները: Ընդ որում, հիմնական խնդիրը ոչ թե կարգավորող մարմիններին իրենց լիազորություններից զրկելն է, այլ համայնքին վերահսկողություն և ընտրություն տալը։
Web 3.0-ում տեղեկատվությունը կպահվի՝ բաշխված ցանցի մասնակիցների սարքերում, ովքեր կլինեն դրա անդամները: Այսպես է դասավորված, օրինակ, TON-ը (Telegram Open Network)՝ բլոկչեյնի վրա հիմնված ապակենտրոնացված ցանցային տեխնոլոգիա, որն ի սկզբանե մշակվել է Telegram թիմի կողմից։
Web 3.0-ը քննադատության է ենթարկվել իր հնարավոր կարգավորիչ բարդությունների համար՝ ապատեղեկատվությունը, ատելության խոսքն ու նման բաներն ավելի դժվար կլինի վերահսկել, քանի որ կենտրոնացված հարթակ չի լինի: Բացի այդ, զարգացմանը խոչընդոտում են սահմանափակ ռեսուրսները, հատկապես զարգացող երկրներում, որտեղ պարզապես բավարար տեխնոլոգիա չկա, որի վրա կարող է աշխատել Web 3.0-ը:
Կան բազմաթիվ ստարտափներ, որոնք ստեղծում են ապագայի ինտերնետը: Բայց դեռ դժվար է ասել, թե դրանցից որն է առավել հաջողակ, իսկ կոնկրետ որ տեխնոլոգիաները կգերակշռեն։ Որպես օրինակ՝ Ջորջ Պալիանին բերում է IPFS նախագիծը՝ «միջմոլորակային ֆայլային համակարգ»։ Այն ապակենտրոնացված ֆայլերի փոխանակման ցանց է, որտեղ փոխանցվող միավորը բլոկ է: Այն կարող է պահել ֆայլի մի մասը կամ այլ բլոկների հղումը: Այս մասերը կազմում են ֆայլեր և գրացուցակներ:
Web 4.0. ի՞նչ է սպասվում ինտերնետին 20 տարի հետո
Վեբ 4.0-ը սկզբունքորեն ինտերնետ տեխնոլոգիաների արագ զարգացման արդյունքն է, կարծում է Պալիանին։ Հիմնական հատկանիշները կլինեն շարժունակությունը, օգտատիրոջ և ռոբոտների ձայնային փոխազդեցությունը, արհեստական ինտելեկտի հետ աշխատանքը, մարդու և ռոբոտի սիմբիոզը։ Ցանցի հասանելիությունը կդառնա ամենուր և մշտական՝ շնորհիվ Starlink-ի և նմանատիպ այլ տեխնոլոգիաների: Ինքնուսուցման համակարգերը կուսումնասիրեն մարդկանց, որպեսզի հասկանան, թե կոնկրետ ինչ է պետք կոնկրետ մարդուն տվյալ պահին: Այսպիսով, ձայնային օգնականները կառաջարկեն օգտատիրոջ համար ամենահարմար և հարմարավետ պատասխանների տարբերակները և կկարողանան պատկերացնել դրանք։ Պալիանին հույս ունի, որ մենք դա կտեսնենք 10-20 տարվա ընթացքում։
Յուդինը կարծում է, որ առաջիկա 5-10 տարում առողջության մոնիտորինգին առնչվող տեխնոլոգիաներն արագ կզարգանան։ Դրանք մեծապես ազդում են մարդու կյանքի որակի վրա և կարող են նույնիսկ բարձրացնել կյանքի միջին տևողությունը, քանի որ ավելի հեշտ կլինի վերահսկել ձեր վիճակը: Իսկ ապակենտրոնացումը թույլ է տալիս անվտանգ դարձնել առողջության տվյալների պահպանումը:
Սիրարփի Աղաբաբյան
