Տպել
Հայաստանում մոտ 15.000 մարդ զբաղվում են թմրամիջոցների առցանց վաճառքով (Telegram, Tiktok, այլ սոցիալական ցանցեր)
Թմրանյութ վաճառող 1.200 Telegram ալիք կա Հայաստանում. 600 մարդ ամեն րոպե առցանց թմրանյութ է փնտրում.
Ամեն տարի թմրանյութերից աշխարհում մահանում է 12 միլիոն մարդ.
Հայաստանում թմրանյութերից տարեկան մահանում է 1.000 – 2.000 մարդ.
- աննախադեպ համաճարակ, գերդոզավորումից մահացության մակարդակի աճ 70%-ով
- տարածվում են գիշերային ակումբներում և փաբերում, «տեխնո» երեկույթների ժամանակ (փարթիների այցելուների 60% + օգտագործում է թմրանյութեր)
- վաճառվում են Telegram-ում, Tiktok-ում և այլ սոցիալական ցանցերում (QR կոդերը և Telegram-ի ալիքները բացահայտ ցուցադրվում են շենքերի պատերին, ցուցադրվում են Tiktok-ում և Instagram-ում)
- թմրանյութերը թաքցվում են գաղտնի վայրերում, վճարումները ստացվում են առցանց, գտնվելու վայրերը և լուսանկարներն ուղարկվում են Telegram-ով
- թմրամիջոցները տարածվում են դեռահասների և երիտասարդների (17-30 տարեկան) շրջանակում
- ախտանշանները՝ բնավորության և ապրելակերպի կտրուկ փոփոխություն, գաղտնի վարքագիծ, ինքնամեկուսացում, երկար ժամեր առցանց, գիշերային բացակայություններ, նոր ընկերների շրջանակ, տեխնո/ռեյվ երեկույթների հաճախում, հոգնածություն, շփոթություն, անքնություն
- կտրուկ քաշի կորուստ, ախորժակի կորուստ, քաղցրեղենի վրա հիմնված դիետա, մաշկային, ատամնաբուժական, մարսողության խնդիրներ, անքնություն, ստամոքսի, լյարդի, ուղեղի, երիկամային վնաս, սրտի կաթված, ինսուլտ, սեռավարակներ
- նույնիսկ բժշկական բուժումից հետո միայն 20%-ն է ապաքինվում կախվածությունից
- մեկ տարում թմրամիջոցներից մահացությունն աճել է 70%-ով
- հաճախակի օգտագործողների կյանքի տեւողությունը 2-7 տարի
- Ամբողջ աշխարհում տարեկան 12 միլիոն մարդ մահանում է թմրամիջոցներից, մեծամասնությունը՝ մետամֆետամինից և ֆենտանիլից; Հայաստանում’՝ տարեկան մոտ 1,000 մարդ մահանում է թմրամիջոցներից
ՀԱՄԱՃԱՐԱԿ: ԱՄԵՆԱՎՏԱՆԳԱՎՈՐ ԹՄՐԱՆՅՈՒԹԵՐԸ
- Ֆենտանիլ (Apache, Dance Fever, Friend). Ամենաուժեղ և մահացու դեղամիջոցը, սինթետիկ օփիոիդ: 100 անգամ ավելի ուժեղ է մորֆինից. Օփիոիդները, ինչպիսիք են ֆենտանիլը, պատասխանատու են թմրամիջոցների հետ կապված մահերի 70%-ի համար:
- Հերոին (Dope, Snow). Հերոինը պատասխանատու է օփիատներից մահացությունների 20%-ի համար: 2010 թվականից ի վեր հերոինի օգտագործումն աճել է 700%-ով.
- Կոկաին (Coke, Crack). Երկրորդ ամենատարածված դեղամիջոցն աշխարհում. Հոլիվուդյան դերասանների, հայտնի մարդկանց և «վերին խավի» թմրանյութը. Կոկաինի գինն ավելի բարձր է, քան ոսկին. Աշխարհում 22 միլիոն մարդ կոկաին է օգտագործում, ընդ որում ամենամեծ թիվը Ամերիկայում է:
- Մետամֆետամին (Ice, Crystal): Աշխարհի և Եվրոպայի ամենամահաբեր և ամենաարագ աճող դեղամիջոցներից մեկը; գիշերային ակումբների, տեխնո/ռեյվ երեկույթների թիվ մեկ թմրամիջոց: ՄԱԿ-ը գնահատել է, որ ամբողջ աշխարհում այն օգտագործում է մոտ 25 միլիոն մարդ: Մեքսիկական թմրակարտելները մետամֆետամինի տասնյակ գաղտնի լաբորատորիաներ են ստեղծել Նիդեռլանդներում, Բելգիայում, Չեխիայում և այլ երկրներում:
- Էքստազի (Molly, MDMA) Գիշերային ակումբների և “ռեյվ” “տեխնո”երեկույթների նախընտրելի թմրանյութ
- Սպայս (սինթետիկ կանեփ, մարիխուանա): Բանտարկյալների և անօթևանների թմրանյութը: Շատ ավելի հզոր, քան բնական մարիխուանան, ցողվում է սովորական մարիխուանայի վրա: Հարյուրավոր տարբեր տեսակի սպայսեր կարող են առաջացնել ծանր հոգեբանական ազդեցություն, փսիխոզ, սրտխառնոց, հալյուցինացիաներ, տախիկարդիա, ուշագնացություն և մահ: Առավել տարածված տեսակները’ «Black Mamba», «Krokodil», K2, Kush, Scorpion Sting և այլն: Ազատորեն վաճառվում է առցանց:
- GHB (G, Gina, Liquid Ecstasy). Ռեյվ երեկույթների և սեքս երեկույթների համար օգտագործվող թմրամիջոց: 1 միլիգրամը կարող է սպանել չափահաս մարդուն: Օգտագործվում է որպես հեղուկ կամ սպիտակ փոշի:
- Ketamin (K, Kit Kat, K-Land) Անզգայացուցիչ. Խնջույքներից հետո K թմրանյութը ներշնչվում է քթի միջոցով կամ ծխվում` խառնվելով մարիխուանայի հետ: Ճնշում է կենտրոնական նյարդային համակարգը, կարող է հանգեցնել շնչառական դեպրեսիայի և մահվան
- LSD (Acid, Lucy). Lysergic acid diethylamide. Կարող է հանգեցնել հալյուցինացիաների, դեպրեսիայի, շիզոֆրենիայի, հոգեկան այլ հիվանդությունների, ինքնասպանության: Օգտագործվում է կաթիլների կամ հաբերի տեսքով։
- Լոգանքի աղեր (Salts, Monkey Dust). Synthetic cathinone. 10 անգամ ավելի հզոր, քան կոկաինը: Վաճառվում է որպես սպիտակ կամ շագանակագույն փոշի: Փսիխոակտիվ, գիտակցությունը փոխող նյութ:
ՄԻՋԻՆ ԿՅԱՆՔԻ ՏԵՒՈՂՈՒԹՅՈՒՆ
Սպայս-ի օգտագործողներ’ 2 տարի
Լոգանքի աղեր -ի օգտագործողներ’ 5 տարի
Ամֆետամին-ի օգտագործողներ’ 5-8 տարի
ԻՆՉՊԵՍ ՊԱՇՏՊԱՆԵԼ ՁԵՐ ՄՏԵՐԻՄՆԵՐԻՆ
- Խոսեք ձեր երեխաների և մտերիմների հետ թմրանյութերի վտանգի մասին: Ցույց տվեք նրանց կործանարար հետևանքների օրինակներ, անհրաժեշտության դեպքում դիմեք մասնագետներին:
- Ընդգծե՛ք անկախ մտածողության եւ կամքի ուժի կարեւորությունը՝ չհետեւելով վատ օրինակներին, առանց ճնշման կամ ազդեցության ենթարկվելու:
- Ուշադիր հետևեք թմրամոլության վաղ նշաններին. բնավորության փոփոխություն, վարքագծի փոփոխություն, տրամադրության կտրուկ փոփոխություններ, նոր ընկերական շրջապատ, գաղտնի պահվածք, երկար ժամեր առցանց, ինքնամեկուսացում, անքնություն, ուշ ժամերին բացակայություն, սովորական զբաղմունքների նկատմամբ հետաքրքրության կորուստ:
Կտրուկ քաշի կորուստ, ախորժակի կորուստ, նեղ աչքի բիբեր, մաշկի խնդիրներ (պզուկներ), ատամների խնդիրներ, մարսողությոան խնդիրներ, սրտի, երիկամների խնդիրներ, հոգնածություն, շփոթություն, անքնություն:
- Տեղյակ եղեք, թե ինչ է կատարվում ձեր երեխայի սոցիալական ցանցերում և նրա հեռախոսում
- Եթե նկատում եք այս նշանները, խոսեք մասնագետի հետ։ Մի հարձակվեք, մի մեղադրեք կամ վիրավորեք ձեր մտերիմին: Նրանք մասնագիտական օգնության և բուժման կարիք ունեն։ Առաջարկեք խոսել մասնագետի հետ և անհրաժեշտության դեպքում հանձնել թեստ: Համոզեք նրան, որ նա պետք է ցանկանա բուժվել։ Բուժումը կլինի ծանր և երկար գործընթաց, և ձեր մտերիմը ձեր աջակցության կարիքն ունի:
