Տպել
Կա կարծրատիպ, որ բոլոր հանճարեղ գրողներն իրենց գրքերը գրել են ոգեշնչման պահին: Իրականում ոմանք գրել են կարիքից դրդված, մյուսները գրել են գրազի արդյունքում, իսկ ոմանք կատարել են իրենց ուխտն Աստծո առաջ: РИА Новости-ն հավաքել է ամենատարօրինակ պատճառները, թե ինչու են գրվել համաշխարհային գրականության գլուխգործոցները:
Պարտք մոլախաղերի համար
Ֆյոդոր Միխայլովիչ Դոստոևսկին շատ էր սիրում ռուլետկա։ Ճիշտ է, նա անհաջողակ էր։ Դոստոևսկին պարտվում է և գրավ դնում սեփական ունեցվածքը և նույնիսկ սիրելիի՝ Աննա Սնիտկինայի իրերը, օրինակ՝ նրա ամուսնական մատանին։ Բայց, տարօրինակ կերպով, նրա կործանարար նախասիրությունը ձեռնտու էր ռուս գրականությանը:
«1865 թվականին Վիսբադենում պարտվելով ամեն ինչ՝ նա վերադառնում է Ռուսաստան ընկերներից վերցրած փողով»,- ասում է բանասեր, գրականագետ, Դոստոևսկու ստեղծագործության հետազոտող Քրիստինա Դավիդովան:
«Կնքում է ծայրահեղ անշահավետ պայմանագիր հրատարակչի՝ Ֆյոդոր Ստելլովսկու հետ. նոր վեպի տասը-տասներկու թերթ՝ մեկ ամսում: Շահույթի մասին խոսք չկար, պետք էր պարտքերը վճարել պարտատերերին, հակառակ դեպքում Ստելլովսկին կարող էր ինը տարի անվճար հրատարակել Դոստոևսկու գործերը»:
Ֆյոդոր Միխայլովիչը 26 օրում գրում է մոլախաղի վնասակար հետևանքների և նրանց հանդեպ անզուսպ սիրո մասին «Խաղամոլը» վեպը։ Աշխատանքի համար նա ստանում է յոթ հազար ռուբլի:
Ուխտ Աստծուն
«Մցենսկի շրջանի լեդի Մակբեթը» պատմվածքի հեղինակ Նիկոլայ Լեսկովը հմուտ էր արատների պատկերման հարցում։ Եվ մի անգամ նրան մեղադրեցին իր բոլոր հայրենակիցների մեջ միայն մեկ այլանդակություն տեսնելու մեջ:
«Իսկապե՞ս հնարավոր չէ իմ, նրա կամ մեկ այլ ռուսական հոգում, աղբից բացի, այլ բան տեսնել: Հնարավո՞ր է, որ այն լավն ու բարին, որ երբևէ նկատել են մյուս գրողների աչքերը, հորինված է և անհեթեթություն: Սա ոչ միայն տխուր է, այլև սարսափելի»,- գրել է նա իր նոր գրքի առաջաբանում։
Լեսկովը ռեալիստ էր և որոշում է գտնել քրիստոնյա արդար մարդկանց: Նա նույնիսկ ուխտ է անում Աստծուն՝ չհանգստանալ, քանի դեռ մի քանիսին չգտնի։ Այսպիսով, հայտնվում է նրա «Արդարները» ցիկլը, որը ներառում էր «Կախարդված թափառականը»՝ պարզ ռուս գյուղացու՝ վանականի վերածվելու մասին հայտնի պատմությունը: Իսկ հեղինակի ամենահայտնի ստեղծագործությունը «Ձախլիկը» հեքիաթն է, որը դարձել է ռուս ժողովրդի խորհրդանիշը։
Գրազ ընկերների հետ
1816 թվականի ամռանը Շվեյցարիայում՝ Ժնևի լճի ափին գտնվող Դիոդատի վիլլայում հավաքվում են երեք անգլիացիներ՝ բանաստեղծներ Ջորջ Բայրոնը, Պերսի Շելլին և նրա հարսնացուն՝ Մերի Գոդվինը։ Նրանց ուղեկցում էր Բայրոնի բժիշկ, իտալացի Ջոն Պոլիդորին։
Եղանակը զզվելի էր, անելու ոչինչ չկար, և Բայրոնը՝ տպավորված Արևելյան Եվրոպայի սարսափելի լեգենդներով, գրազ է առաջարկում՝ ով ավելի արագ ու լավ կգրի սարսափելի պատմություն։ Ինքը՝ բանաստեղծը, և նրա ընկեր Պերսին, արագ կորցնում են հետաքրքրությունը դրա նկատմամբ, բայց Մերին և Պոլիդորին լուրջ են վերաբերվում մրցույթին։ Ավելին, աղջիկը նախօրեին երազ էր տեսել, որում բժիշկները փորձել են վերակենդանացնել դիակը։
Արդյունքում նա գրում է «Ֆրանկենշտեյն, կամ ժամանակակից Պրոմեթևս» վեպը, որը դարձել է անգլիական գրականության դասականներից մեկը։ Իսկ Ջոն Պոլիդորիի «Վամպիրը» պատմվածքը պատմության մեջ առաջին ստեղծագործությունն է, որում վամպիրը հայտնվում է ոչ թե որպես այլանդակ քայլող դիակ, այլ՝ որպես գլամուրային գեղեցիկ տղամարդ։ Ի դեպ, դոկտոր Պոլիդորին անամոթաբար կրկնօրինակել է գայլի կերպարը լորդ Բայրոնից։
Հեգնանք նորաձևության նկատմամբ
Ալեքսանդր Պուշկինի «Բելկինի հեքիաթներն» այսօր ընկալվում են՝ որպես սիրո, ճակատագրի շրջադարձերի և հաջող զուգադիպությունների մասին գեղեցիկ պատմություններ: Նրանց առաջին ընթերցողը բանաստեղծ Եվգենի Բարատինսկին էր, և նրա արձագանքը կարող է տարօրինակ թվալ։
«Ես գրել եմ հինգ պատմվածք արձակով,- պատմում է Ալեքսանդր Սերգեևիչը ընկերոջն ուղղված նամակում,- որոնցից Բարատինսկին հռհռում է»:
Հռհռում էր ոչ միայն Բարատինսկին: Պուշկինի դասընկեր Կյուխելբեկերը, կարդալով պատմվածքները, «լավ ծիծաղում էր»: Բայց ի՞նչն էր ժամանակակիցներին այդքան զվարճացնում:
Ալեքսանդր Սերգեևիչը ծաղրում էր ռոմանտիզմը՝ այն ժամանակվա ամենանորաձև գեղարվեստական շարժումը: Օրինակ՝ «Ձնաբուքն» ունի ռոմանտիկ պատմության բոլոր ատրիբուտները՝ գաղտնի հարսանիք, փակ եկեղեցի, գիշեր, ձնաբուք: Բայց հետո սյուժեն սկսում է նմանվել կատակի՝ աղջիկն ամուսնանում է ոչ թե իր սիրելիի, այլ պատահական անցորդի հետ, որին, կրկին պատահաբար, սիրահարվում է երկար տարիներ անց։
Բայց, այնուամենայնիվ, «Բելկինի հեքիաթներ»-ը պարզապես ծաղրերգություն չէ, նշում է պուշկինագետ-բանասեր Գալինա Սեդովան։ Նրա խոսքով, ժողովածուի ամենաարդար գնահատականը տվել է Յուրի Լոտմանը: Վերջինս մատնանշել է դրա արժեքը՝ որպես ռեալիզմի առանձնահատկություններով առաջին ռուսական ստեղծագործությունը։
Անի Գաբուզյան
