Տպել
ՀՀ Էկոնոմիկայի նախկին նախարար Կարեն Ճշմարիտյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է․ «Ողջ աշխարհի աչքի առջև մի քանի տասնամյակ է Հայաստանի թշնամի հարևանները, խախտելով միջազգային իրավունքի բոլոր նորմերը՝ փակված են պահում Հայաստանի հաղորդակցության ուղիները։
90-ականներին երկիրը համարյա «խեղդամահ» էր լինում` մնացել էր միայն օդային, և Իրանի հետ կապող ցամաքային ճանապարհի հույսին։ Սա փաստ է։
Այդ ամենի հետևանքով այս ողջ ընթացքում Հայաստանին և Արցախին ահռելի վնասներ են հասցվել։ Սա ևս՝ փաստ է։
Սակայն, այսօր ականատեսն ենք այն փաստի, որ ողջ աշխարհի աչքի առջև հայկական տարածքների հանդեպ բացահայտ ագրեսիայից և թուրքական կողմերի պատերազմական ու մարդկության դեմ հանցագործություններից հետո, տարբեր կողմերից, դեմքի լուրջ արտահայտությամբ՝ հորդորում, կամ ակնարկում են, որ Հայաստանն ինչ-որ անհասկանալի նորանոր զիջումների պետք է գնա՝ բանակցություններ վարի, ինչ-որ «կոմունիկացիաներ»-տարածքներ տրամադրի, սահմանների ճշգրտումներ անի, «խաղաղության համաձայնագիր» բանակցի, և այլն, և այլն։ Ընդ որում՝ հիմնականում մատնանշում են անցած տասնամյակներում ընթացած բանակցություններում հիմնավորապես մերժված, իսկ ստեղծված իրավիճակում՝ անընդունելի և աբսուրդի հասնող զիջումներ։
Սա ի՞նչ է…
Հայաստա՞նն էր փակել սահմանները, Հայաստա՞նն էր հարձակվել Ադրբեջանի վրա, Հայաստանի՞ ն են հանձնվել Ադրբեջանի տարածքները, Հայաստա՞նն էր պատերազմական ու մարդկության դեմ հանցագործություններ թույլ տվել, Հայաստա՞նն է մտել Ադրբեջանի տարածք, Հայաստա՞նն է ռազմագերիներ պահում ու խոշտանգում…
Կամ՝ նշում են, որ իբր՝ «դեմարկացիա» և «դելիմիտացիա» պետք է լինի։
Եթե մինչ պատերազմը գործող փաստացի սահմանների փոփոխության նպատակ չկա, ապա ինչու՞ են խառնվել իրար՝ մանավանդ հայոց ցեղասպանությունն օրենսդրորեն դատապարտած հետխորհրդային դաշնակիցներն ու եվրոպական հարևանները ։
Այդ ի՞նչ է՝ իրենց բոլորի սահմանները բոլորի հետ «դելիմիտացված» ու «դեմարկացվա՞ծ» են, որ չեն պատերազմում, թե՞ սառեցված կոնֆլիկտներ չունեն։
Ղազախստանի ԱԳ նախարարն էլ ասում է՝
«…չենք կարող միջամտել, որովհետև Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանների «դելիմիտացիա» և «դեմարկացիա» չկա…»։ Լու՞րջ…
Միամիտներն էլ կարող են կարծել՝ եթե լիներ, ապա հաստատ միջամտելու էին։
Շատ պարզունակ հարց է ծագում՝ այդ ի՞նչն է փոխվել, ինչու՞ են պատերազմից հետո չորս կողմից նորանոր կործանարար զիջումների սպասում։
Ի՞նչն է պատճառը։ Իրե՞նք են փոխվել… Ո’չ, բոլորն էլ նույնն են։
Հապա՝ ի՞նչն է պատճառը։
Պատճառը, ամենայն հավանականությամբ՝ հետևյալն է։
Առաջին՝
հայկական համարվող դիվանագիտությունն ի վնաս Հայաստանի՝ «հրաշքներ» է գործել.
ա) չի կարողացել պահպանել արտաքին քաղաքական ու դիվանագիտական «ստատուս քվոն», և դրանով կանխել պատերազմական գործողությունների վերսկսումը,
բ) չի կարողացել թուրքական կողմերի բացահայտ ագրեսիան, պատերազմական ու մարդկության դեմ գործած հանցագործությունները դարձնել միջազգային հանրության քննարկման ու դատապատման առարկա,
գ) այնքան սխալներ է գործել, որ միջազգային հանրության համար Հայաստանը շրջափակվածից դարձել է շրջափակող, իսկ հայկական որոշ տարածքներն էլ՝ արդեն իբր վիճելի։
Երկրորդ՝
կամ չգիտեն, կամ հաշվի չեն առել արտաքին քաղաքականության «ոսկե կանոնը»։
Այն է՝ տարբեր կենտրոնները որքան էլ փորձեն դիվանագիտորեն ձևակերպել ու ծռմռել, միևնույն է՝ մի կանոն է գործում.
ցանկացած բարեկամ, կամ նույնիսկ՝ դաշնակից երկիր ասում է հետևյալը՝
«Ամրագրեք ձեր ազգային ու պետական շահերով թելադրված դիրքորոշումը, հիմնավորեք այն նաև մեր շահերի տեսանկյունից, պնդե’ք, և մենք կպաշտպանենք այն։
Սակայն, եթե դուք ներկայանում եք այլ երկրների, այդ թվում՝ ձեր բազմադարյա թշնամի երկրների շահերից բխող օրակարգով, ապա մեզ այլ բան չի մնում, քան անմիջապես դիտարկել այդ ամենը միայն մեր ազգային ու պետական շահերի տեսանկյունից, և բացառապես մեր «կարմիր գծերի» շրջանակներում։ Եթե դուք դա չեք անում, ապա ձեր փոխարեն դա ոչ ոք չի անի»:
Հնարավոր չէ այլ կերպ բացատրել բարեկամների, կամ դաշնակիցների նախկին դիրքորոշումներից փաստացի հրաժարվելն ու դիվանագիտական մոռացության տալը։
Մասնավորապես՝ հենց իրենց կողմից բազմիցս օրենսդրորեն դատապարտված թուրքական կողմերի ցեղասպան ու հայատյաց բազմաթիվ ու բազմապիսի հանցագործությունները «մոռանալը», ինչպես նաև՝ Արցախի ինքնորոշման իրավունքի իրացման սկզբունքը հենց իրենց կողմից ամրագրելը «մոռանալը»։
Այսպիսին է «հրաշագործ դիվանագիտությունը»…»։
