Տպել
Sputnik Արմենիայի սյունակագիր Ռուբեն Գյուլմիսարյանը պատմում է լեգենդար «Արարատ-73»-ի կիսապաշտպան Սերգեյ Բոնդարենկոյի մասին։
Սերգեյ Բոնդարենկոյին «ամենահայ ուկրաինացի» էին անվանում։ Ալեքսանդր Կովալենկոյի պես նա էլ լիովին ձուլվել էր հայկական մշակույթին ու կենցաղին և այսօր էլ ռուսերեն է խոսում հայկական ընդգծված շեշտադրությամբ։
Ինչ լեգենդ ասես, որ չէին պատմում նրա մասին։ Հզոր հարված ուներ։ Ասում էին, որ մի անգամ նույնիսկ ցանցն է պատռել, մի ուրիշ անգամ էլ նրա հարվածից մարզաձողն է ընկել… Չի բացառվում։
Բացի այդ, ասում են, որ նա լալիս էր, երբ ստիպված էր լինում որևէ խաղ բաց թողնել. կարևոր չէ` պատճառը մարզիչի մարտավարական նկատառումներն էին, թե տարրական վնասվածքը։
Ֆուտբոլային դպրոցում սկսեց պարապել մարզիչ Չալիկյանի մոտ և շատ շուտով հայտնվեց «Արաքս» գործարանի թիմում, որը հանդես էր գալիս Հայաստանի առաջնությունում։ «Արարատի» այն ժամանակվա մարզիչ Արտյոմ Ֆալյանը տղային շատ շուտ նկատեց, և 1966 թվականին 18-ամյա Սերգեյը հայտնվեց իր կյանքում միակ թիմում, որի կազմում հանդես եկավ խորհրդային ֆուտբոլի բարձրագույն լիգայում։ Ի դեպ, ընդամենը երկու տարի անց նա սպորտի վարպետ դարձավ։
Իսկ այն ժամանակ` 1966 թվականի օգոստոսին, նրա ուրախությանը չափ չկար։ Սերգեյ Բոնդարենկոն հիշում է, որ դա ընտանեկան տոն էր, որը սահուն կերպով անցավ դպրոց. և՛ ուսուցիչները, և՛ աշակերտները անասելի հպարտ էին, որ իրենց շրջանավարտներից մեկը արժանացել է սիրելի և միակ «Արարատի» կազմում հանդես գալու պատվին։
Առաջին գնդակը խփել է Ալմա-Աթայի «Կայրաթի» դարպասին, երբ Ֆալյանը Զանազանյանի փոխարեն դաշտ մտցրեց նրան։ Եթե հիշենք վիճակագրությունը, ապա այսպիսի տեսք կունենա. 1967-ից 1981 թվականներին Սերգեյ Բոնդարենկոն թիմի հիմնական կազմում էր։ ԽՍՀՄ առաջնություններում անցկացրած խաղերի քանակով «Արարատ» ակումբի ռեկորդակիր էր (392 խաղ)։ Թիմի կազմում` 1973 թվականի ԽՍՀՄ չեմպիոն, 1971 թվականի ԽՍՀՄ առաջնության արծաթե մեդալակիր, 1973 և 1975 թվականների ԽՍՀՄ գավաթակիր։ Խաղացել է ԽՍՀՄ երիտասարդական և օլիմպիական հավաքականների կազմում (4 խաղ), դարձել միջազգային կարգի սպորտի վարպետ։
Մեծ թիմի գրեթե բոլոր մարտավարական սխեմաները կառուցվում էին նրա` հենակետային կիսապաշտպանի միջոցով, քանի որ պաշտպանությունը կապում էր հարձակման հետ։ Բոնդարենկոն չէր խնայում իրեն մարզումների ժամանակ, զարգացնում էր ոչ միայն իր ֆիզիկական տվյալները, որով Աստված առանց այդ էլ շնորհել էր նրան, այլև այդ մարտավարական կառուցվածքը, խորանում էր մարզչական ծրագրերի մեջ, որոնցում միշտ առաջատար դիրք է զբաղեցրել։ Հատկապես, երբ եկավ Նիկիտա Սիմոնյանը։
«Ես մեր մյուս երեխաների նման նվիրված էի ֆուտբոլին և մեր «Արարատին», առանց որի չէի պատկերացնում կյանքս։ 1968 թվականին սպորտի վարպետի կոչում ստացա, այնուհետև ինձ հավաքական հրավիրեցին։ Խաղի և մարզումների նկատմամբ ունեցած վերաբերմունքն օգնեցին ինձ լավ հանդես գալ և՛ «Արարատի» կազմում, և՛ ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում», — հարցազրույցներից մեկի ժամանակ ասել է Բոնդարենկոն։
Նա համոզված է` նաև հայ երկրպագուները լրացուցիչ գործոն հանդիսացան, որ «Արարատն» այն տարիներին ֆենոմենալ խաղ ցուցադրեց, կռվեց երկու ճակատում և հաղթանակ տարավ ինչպես երկրի առաջնությունում, այնպես էլ ԽՍՀՄ գավաթի համար պայքարում. «Մենք հիանալի թիմ ունեինք, բոլորը բացառապես հաղթանակի էին ձգտում` լավագույն արդյունքներ ցույց տալով ինչպես սեփական հարկի տակ, այնպես էլ ուրիշների դաշտում, և մեզ, իհարկե. շատ օգնեցին մեր հարազատ «Հրազդան» մարզադաշտի պատերն ու հավատարիմ երկրպագուները»։
Երբ պատասխան խաղին մասնակցելու համար Երևան ժամանեց «Բավարիան», խաղադաշտ դուրս գալիս Ֆրանց «Կայզեր» Բեկենբաուերը թեթև շոկ ապրեց հանդիսատեսի քանակից. Մարդիկ նստած էին անցումներում, աստիճաններին, ճաղաշարերի, մերձակա տների տանիքների վրա։ Բեկենբաուերը այն ժամանակ ասաց Զանազանյանին, եկեք, արագ խաղանք` 0։0, ու տուն գնանք։
Սերգեյն առանձնահատուկ նշում է Նիկիտա Սիմոնյանի դերը. նա մեծ ֆուտբոլիստ ու տաղանդավոր մարզիչ է։ «Արարատ» գալով` կարողացավ բարձրացնել թիմի ինքնագնահատականը, խաղացողներին ուղղորդել դեպի հաղթանակ։
Նրա կարևորագույն գծերից մեկն այն էր, որ շատ բարյացակամ և ընկերասեր վերաբերմունք ուներ ֆուտբոլիստների նկատմամբ։ «Սիմոնյանի հետ շատ հեշտ է աշխատել, նրա շնորհիվ է, որ մենք աճել ենք ֆուտբոլի դաշտում։ Պայքարել մինչև վերջին վայրկյանը։ Ահա այս խաղաոճը ձեռք բերեց մեր թիմը», — պնդում է Բոնդարենկոն։
Նրան հրավիրում էին Միության տարբեր ակումբներ, հատկապես ջանքեր էին գործադրում Ուկրաինայում։ Բոնդարենկոն լքեց «Արարատը» միայն մեկ անգամ, երբ Արտյոմ Ֆալյանը տեղափոխվեց «Զենիթ» որպես մարզիչ և համոզեց Սերգեյին գնալ իր հետ։ Բոնդարենկոն ասում է, որ երկու շաբաթ դիմացավ, որից հետո գաղտնի, Ֆալյանին ոչինչ չասելով, վերադարձավ Երևան։
Արտյոմ Գրիգորևիչը, հավանաբար, նեղացել է, բայց Բոնդարենկոն հույս ունի, որ մարզիչը նրան հասկացել է ։ Չէ՞ որ հավատարմությունն այնքան հազվադեպ ու արժեքավոր բան է։
1980-ականների վերջին Հայաստանից շատերն էին մեկնում, Սերգեյ Բոնդարենկոն ԱՄՆ մեկնեց։ Այսօր նա Լոս Անջելեսում սեփական դպրոցն ունի, որտեղ հիմնականում մարզվում են հայ տղաները։ Դպրոցը կոչվում է «Արարատ-73». Բոնդարենկոն երբեք չի կարողանա հրաժեշտ տալ իր կյանքի միակ թիմին։
