Տպել
Գևորգ Էմին-Տերյանի ֆեյսբուքյան հրապարակումը.
«Հույս ունեմ, որ այս տարի տպարան կուղարկեմ հայ որբերի հիշողությունների երկրորդ գիրքը, որը հրատարակության եմ պատրաստել ուսանողներիս ու մասնավորապես Օվսաննա Իսրայելյանի հետ համատեղ։ Այս հատվածը 13-ամյա մի հայ աղջկա հուշից է․
«Շատ երեխաների քունը քայլելիս տանում էր, և ընկնում էին: Մայրերը նրանց ոտքի էին կանգնեցնում, արթնացնում ու կրկին քարշ տալիս իրենց հետևից:
Մօրս մօտ դեռ ուժ շատ կար: Նա Գուրգէնը շալակին, միշտ աշխատում էր խմբի մէջ տեղը քայլեր, որ հարւածներ չուտենք, իսկ մենք երեքս նրա փեշերիցը կախ, քարշ էինք գալիս նրա հետևից:
Միայն Գուրգենը մէկ-մէկ լալիս էր։ Մայրիկը առնում էր նրան իր գիրկը ու կերակրում: Բայց հետևեալ օրը Գուրգէնն այլ ևս մայրիկի ծիծը չէր ծծում, որովհետև կաթը չորացել էր: Նա մոտենում էր մայրիկի կրծքին, բարկացած գլուխը յետ տանում ու նորից լալիս:
Այդ օրը վանեցի պառաւը բոլորովին չէր կարողանում մեզ հասնել:
Կեսօրի մօտ մեր հետևից լսեցինք մի հրացանի ձայն: Մենք սարսափած յետ նայեցինք: Կարծեցինք թէ մեզ վրայ նոր յարձակում են գործում։ Բայց տեսանք, որ հրացան արձակողը մեզ ուղեկցող ասկարներից մեկն էր: Նա վանեցի պառաւին սպանեց, որովհետև այլ ևս չէր կարողանում քայլել:
Այդպէս յոգնած, անօթի և անքուն, մահւան երկիւղի տակ, մենք ստիպւած էինք մի ամբողջ գիշեր էլ քայլել:
Այդ գիշեր երկու կին յոգնածութիւնից ընկան և այն ասկարը այդ երկուսին էլ սպանեց ու ձգեց ճանապարհին:
Լուսադէմին մի զառիվեր բարձրանալիս յղի կինը, համարեա ուշաթափ, պարկեց մի քարի տակ: Մի քանի կին նրան շրջապատեցին: Ասկարները եկան, որ նրանց վեր կացնեն, մէկը կանանցից գժւածի պէս, գոռալով նրանց վրայ, ասաց.
-Անաստւածնե՛ր, չէ՞ք տեսնում, որ ծնում է, կորէ՜ք…
Ասկարները կանգ առան, և ամաչելով ծնող կնոջից մի քանի քայլ յետ գնացին և կարծես շփոթւած՝ նստեցին:
Կինը անփորձ ծնեց:
Արևելքում, կարմիր արշալոյսից յետոյ, երկնակամարի վրայ շողացին լուսեղէն ճառագայթները և արևը ծագեց:
Սկսւեց մեր տանջանքների ու չարչարանքների երրորդ օրը:
-Դե՛, բաւական է, վե՛ր կացէք, ճանապարհ ընկէ՛ք, հրամայեցին ասկարները:
-Ապա երեխա՞ն:
-Երեխան կմայ այստեղ, հրամայեց նա:
Ոչ մէկի մօտ ոյժ չկար նորածննունդ երեխային վերցնելու։ Նրան դրին մի քարի տակ և ծննդկան մօր թևերի տակ մտնելով՝ ճանապարհ ընկանք։
Հեռվից լսւում էր երեխայի լացի ձայնը: Մայրը խելագարի պէս յետ էր նայում, ինչ որ խօսքեր մրմնջում, և աչքերից արտասուքի կաթիլներ՝ թափում:
Յանկարծ նա ուշաթափ վայր ընկաւ: Փորձեցին ոտքի կանգնեցնել՝ չեղաւ: Ասկարներից մէկը մոտեցաւ, նրան շրջապատող կանանց հեռացրեց և կողքից դաշոյնը հանելով՝ խրեց կնոջ սիրտը:
Կանայք երեսները շուռ տւին ու փախան, որ իրենց աչքերով չտեսնեն…
Երկար չտևեց, մենք հասանք Արճէշ։
Հենց որ մոտեցանք այգիներին, տւինք խաղողի թփերի վրայ և սկսեցինք ագահաբար պլոկել խաղողի ողկոյզները։ Երկու օր էր, մենք ծարաւ և անօթի էինք։ Գուրգէնը, որ արդէն չէր մոտենում Մայրիկի ստինքներին, ագահաբար ծծում էր խաղողի պտուղները։
Երբ հասանք մտանք քաղաքը, քրդի կանայք, ատամները կրճտացնելով ճպռոտում էին մեր երեսները և ասում․
-Մենք ձեր արիւնը պիտի խմենք։
Մենք չէինք պատասխանում և միմեանց սեղմւած գնում էինք»»։
