Ինչպես էին նշում Կաղանդը (Ամանորը) Հին Զեյթունում… (լուսանկարներ)
Advertisement 1000 x 90

Ինչպես էին նշում Կաղանդը (Ամանորը) Հին Զեյթունում…

Պատմաբան Ռուբեն Շուխյանի վիրտուալ շրջայցը՝ houshamadyan.org կայք է, որը անընդհատ թարմացվում է Հայկական լեռնաշխարհի տարբեր բնակավայրերում ապրող հայերի մշակութային ժառանգության հետ առնչվող պատմություններով: Պարոն Շուխյանը առանձնացրել է Հին Զեյթունը:

«Դեկտեմբեր 31-ի գիշերը շատ յաճախ ձիւնոտ եւ ցուրտ, սակայն ընտանիքի բոլոր անդամները բուխերիկի շուրջ հաւաքուած ուրախութիւն կ’ընեն. կանայք պատրաստած կ’ըլլան օրուան յատուկ ուտելիքները՝ ոսպնաթան, տակապուր, հափուսա, փոշեջուր. մառաններէն կը բերեն չամիչ, ընկոյզ, սուճուխ, պաստեղ, լեպլեպու, նարինջ, նուռ, սերկեւիլ, եւ այլն, եւ կը շարեն սուֆրիին (ցածլիկ սեղան) վրայ: Շատ յաճախ տան մեծ հայրիկը կամ մեծ մայրիկը հեքիաթ կը պատմէ: Յանկարծ ծխնելոյզէն տոպրակ մը կը կախուի. Զէյթունի մէջ, ինչպէս հայկական բոլոր շրջաններուն մէջ, Կաղանդի գիշերը 14-18 տարեկան պատանիները քանի մը հոգիէ բաղկացած խումբեր կը կազմեն եւ շրջելով տունէ տուն, իրենց պարկը կը կախեն ծխնելոյզէն եւ տան անդամներէն կաղընտաս (կաղանդչէք, կաղանդի առիթով տրուած նուէր) կ’ուզեն:

zeitunn

Զէյթունի տուները շինուած ըլլալով աստիճանաձեւ, մէկուն տանիքը միւսին բակը կը հանդիսանայ. հետեւաբար դիւրին է կրակարանի անցքէն յարաբերիլ տանտէրերու հետ: Տնեցիները կը լեցնեն պարկը սեղանի բարիքներով, երբեմն նաեւ չորս կամ ութ մէթէլիւքնիւց (1 մեթելիք = 0,25 ղուրուշ = 10 փարա) մը կը նուիրեն: Իւրաքանչիւր հայ կը հաւատայ, որ տան բարիքներէն կաղանդչէք տալով, իր տան բարիքները կ’աւելնան: Ուրախութիւնն ու կերուխումը կը շարունակուի մինչեւ կէս գիշեր:

Առտու տան բոլոր անդամները կը շտապեն եկեղեցի տարուայ առաջին պատարագին ներկայ գտնուելու: Վերադարձին կը սկսին իրար շնորհաւորել. մեծահասակները տունը նստած կը սպասեն իրենց զաւակներուն եւ թոռներուն, որոնք հերթաբար կը մօտենան եւ կը շնորհաւորեն զանոնք: Կը շնորհաւորեն եւ կ’օրհնեն նաեւ տան անասունները եւ թռչունները: Ապա այցելելով դրացիներուն կը շարունակեն շնորհաւորանքները»: (Նյութը և լուսանկարը՝ Houshamadyan կայքից)