Տպել
Հեռուստատեսային լրագրության վարպետը ժամանակին հրաժարվել է զբաղվել գիտությամբ և գրականությամբ: Իր հաջողության գրավականը համարում է երջանիկ պատահականությունը և հասուն տարիքում հեռուստաէկրանին հայտնվելու փաստը: Վլադիմիր Վլադիմիրովիչը պատմեց, թե ինչու պետք է իշխանության գան երեխաները, որոնք չգիտեն, թե ինչ է նշանակում «невыездной», ինչով է Սկանդինավիան տարբերվում Եվրոպայի մյուս բնակավայրերից, ինչպես է իրեն պահում իրական ջենթլմենը, ինչի մասին է երազել Մարշակը…
– Ձեր կարծիքով, ի՞նչ է նշանակում լինել հրեա: Նախապապս ասում էր, որ հրեա լինելը՝ կենսակերպ է:
– Դե, ուրեմն, ես ընդհանրապես հրեա չեմ: Կարծում եմ հրեան նա է, ով իրեն զգում է հրեա: Դա է ինձ համար կարևորը: Ես ինձ հրեա չեմ զգում:
– Երբե՞ք: Ոչ մի պարագայու՞մ:
– Երբեք: Ես նույնիսկ երկար ժամանակ գլխի չեմ ընկել, որ Պոզները՝ հրեական ազգանուն է: 1953 թվին եմ իմացել, երբ ուզում էի МГУ ընդունվել՝ չընդունեցին: Ես ֆրանսիացի եմ, եվրոպացի: Երբ Հռոմում էի, Ֆորումում, փշաքաղվեցի, մտածելով՝ ահա, թե որտեղից եմ սկիզբ առել… Մեկ այլ առիթով Ողբի պատի մոտ, որը նույնպես մեծագույն պատմավայր է, նման զգացողություն չեմ ունեցել:
– Ձեր հեղինակած «Հրեական երջանկություն» ֆիլմաշարը, որը Իսրայելի մասին էր, շատերն ընդունեցին որպես հակասեմական:
– Այո, գիտեմ: Օրինակ, ասացի, որ Երուսաղեմը աղտոտ քաղաք է: Եվ դա այդպես է: Քաղաքը մաքուր չէ: Ի՜նչ աղմուկ բարձրացավ: Իսկ ես հակադարձում եմ. «Սիրու՞մ եք ձեր քաղաքը, մաքուր պահեք այն»:
– Վիճել չեմ կարող:
– Այո: Բայց բացասական տեսակետների մի մեծ ալիքից չկարողացա խուսափել. «Ինչպես է համարձակվում»: Սակայն քաղաքի արաբական հատվածն ավելի մաքուր է: Եվ ի՞նչ: Ո՞րն է այստեղ հակասեմականը: Հասկանում եք, դա հակաճառության բացարձակապես աներևակայելի, բայց հարմար դիրք է:
– Իբրև պրոֆեսիոնալ, չկա բարձունք, որը չեք նվաճել: Ինչպե՞ս դա հաջողվեց և ի՞նչն եք համարում ամենակարևորը, որն արել եք:
– Ամենակարևորը, թերևս այն է, որ միշտ որոնել եմ, չեմ գնացել զիջումների: Երբ ավարտեցի Մոսկվայի համալսարանը, կենսաբանության ֆակուլտետը, «մարդու ֆիզիոլոգիան» մասնագիտությամբ, արդեն հասկացա, որ սա իմը չէ: Չնայած առաջարկում էին ասպիրանտուրա… հասկացա, որ գիտնական չեմ: Դա ծանր նստեց վրաս, քանի որ ընտանիքում բարոյական ճնշումը մեծ էր: Ծնողներս ասում էին, որ դա խայտառակություն է, չէ՞ որ պետությունը այդքան միջոց է ծախսել իմ կրթության համար:
Որոշումիցս հետո երկու տարի աշխատել եմ Սամուիլ Յակովլևիչ Մարշակի մոտ, իբրև գրական քարտուղար, ուզում էի անգլիական գրականություն թարգմանել: Այստեղ էլ, եկավ մի պահ, որ հասկացա, սա էլ իմը չէ: Իհարկե, հաջողություններ կային, բայց հրաժարվեցի:
Ըստ իս, այստեղ է գաղտնիքը. համառել, հրաժարվել, գնալ և գտնել այն, ինչը քոնն է: Հաջողություն ես ուզում, արա սիրածդ գործը:
– Արդյունքում դարձաք լրագրող:
– Ես լրագրության դաշտում չեմ հայտնվել, քանի որ ԽՍՀՄ-ում լրագրություն չի եղել, եղել է պրոպագանդա: Ամենուրեք: Այդպես հայտնվեցի արտաքին քաղաքական քարոզչությունում՝ պրոպագանդայում: Դե, լրագրության տարրեր կային. Գործուղումներ, ծանոթություններ, նորություններ: Այդ ժամանակ հասկացա, որ հրապուրվել եմ: Այստեղ մի կարևոր պահ կա. Ես հավատում էի սոցիալիզմի գաղափարներին, խորհրդային հասարակարգին: Խրուշովի պատմական ելույթը, Գագարինի թռիչքը: Հուսադրող էր:
– Կարծեցիք, որ ամեն բան փոխվու՞մ է:
– Իհարկե, մեծ հրճվանք էր, որը շուտ մարեց, երբ հեռացրեցին Խրուշովին, որն իր հերթին գտնում էր, որ մեծանուն երևույթ է: Դե, իսկ հետո, 1968-ին, երբ տանկերը մտան Պրագա, ծանր էր, և ինքս ինձ համոզում էի, որ կանցնի, ամեն բան իր տեղը կընկնի: Պատկերացրեք մի երեխայի, որ այլանդակություններ է անում, իսկ դու համոզում ես քեզ, որ կանցնի: Արդարացումներ ես գտնում, ապարդյուն: Եկավ մի պահ, որ ասացի, վերջ, շարունակել այդպես մտածել՝ մեղք է:
– Ի՞նչ մեղք, Դուք աթեիստ չե՞ք:
– Այդ բառը ես ոչ կրոնական ենթատեքստով եմ կիրառում: Որոշումներ կայացրեցի. նախ, ոչ մի կուսակցության այլևս չեմ պատկանելու, երբեք չեմ աշխատելու պետության համար, փորձելու եմ լինել անկախ: Եվ որպես լրագրող, ասելու եմ միայն ճշմարտությունը, քաջ գիտակցելով, որ ինձ չեն սիրի հակառակ ուղղություններով շարժվողները: Հրապարակայնորեն հայտարարելով, որ ձայնս տալու եմ Ելցինին, այլ ոչ թե Գորբաչովին, ստիպված եղա հեռանալ հեռուստատեսությունից:
– ԱՄՆ:
– Այո, Ամերիկայում, աշխատել եմ 7 տարի և վերադարձել եմ: Այնպես որ՝ իրերի ընթացքը և հաջողությունը: Հստակ պետք է ընդունել, որ եթե մի քանի բան չզուգադիպեր, ապա ոչինչ էլ չէր ստացվի: Այո, սեփական փորձը, շնորհքը, ներքին աճը՝ այդ ամենը՝ միասին:
– Ձեր աշխարհում, ո՞րն է հաջողությունը:
– Ինձ համար, դա օրինակ այն էր, որ ինձ եթեր չէին տալիս ԽՍՀՄ տարիներին: Եթե եթեր տրամադրեին, կհայտնվեի խորհրդային քաղաքական մեկնաբանների շրջանում: Սակայն երբ եկավ Գորբաչովը, դրանց բոլորին հեռացրեցին, ասպարեզ մտա ես:
– Դուք ապրում եք մի երկրում, որի պատմությունը գիտեք այնպես, ինչպես սեփական կյանքի պատմությունը: Ինչպե՞ս եք գնահատում նրա զարգացման ներկայիս վեկտորը:
– Ինձ դուր չի գալիս Ռուսաստանի զարգացման ներկայիս մակարդակը, վիճակը: Բայց տարբերություն կա: Կարելի է սեփական տեսակետը հայտնել: Միջոցներ էլ կան՝ «Эхо Москвы», «Новая газета», և այլն:
Խնդիրը խորհրդային մարդն է: Իշխանության ղեկին խորհրդային մարդիկ են և այլ կերպ չէր էլ կարող լինել: Դա պատմական ընթացք է: Ես չեմ ասում, որ նրանք ավելի վատն են, ոչ: Պարզապես մենք պատմության անիվի այս փուլում ենք: Այդքանը:
– Ելք կա՞:
– Պետք է նոր սերունդ գա: Սերունդ, որը չի հասկանում, թե ինչ է նշանակում «невыездной»: 20-30 տարի կանցնի, ես էլ չեմ լինի, բայց երկիրը կփոխվի: Այսպես չի մնա: Ոչինչ: Պետք է երեխաները գան իշխանության, նրանք, որ չեն հասկանում, թե ինչ է նշանակում «невыездной»-ը:
Շատ եմ ճամփորդել: Շատ բաներից հիացած չեմ: Հիմա նկարահանում եմ ֆիլմ, որը նվիրված է Սկանդինավիային: Եթե համեմատելու լինենք, Անգլիան, Ֆրանսիան, լրիվ այլ մոլորակ է Սկանդինավիան…
– Ո՞րն է տարբերությունը:
– Կրոնը: Գտնում եմ, որ Լյութերը մեծ գործ է արել: Ուղղափառ Ռուսաստանն էլ մեծ դեր է ունեցել իր երկրի համար: Մի անգամ մի շվեդի հարցրեցի. «Ախր դուք, այդքան արնախում, վայրագ եք եղել, բայց հիմա…»: Նա պատասխանեց. «Գիտեք, որովհետև մեր բոլորի ուսին Լյութերն է նստած»: Շատ պատկերավոր խոսք:
– Տղամարդկանց ամսագրերում ամենաոճայինների շարքում եք: Դուք ջենթլմեն Ձեզ համարու՞մ եք: Ի՞նչ իրեն թույլ չի տա ջենթլմենը:
– Դժվար է ասել: Բառացի նշանակում է՝ բարի մարդ, իրականում՝ ազնվական: «Le bourgeois gentilhomme»՝ քաղքենին ազնվականության մեջ, գրել է Մոլիերը: Որոշակի սովորույթների և դաստիարակության մարդ է: Երբեք չի կոպտի, չի լկտիանա: Այդ մարդը պատվի մարդ է: Բառը թե՛ անգլերենով, թե՛ ֆրանսերենով նույն նշանակությունը ունի՝ փափուկ, բարի մարդ:
– 2017-ին լրացավ Սամուիլ Մարշակի 130-ամյակը: Ի՞նչ դրվագ կհիշեք Մարշակից:
– Սամուիլ Յակովլևիչը հաճախ էր հիվանդանում: Շատ էր ծխում, օրը 5 տուփ: Երբ հիվանդանում էր, խնդրում էր, որ իր կողքին լինեմ: Այդպես, մի անգամ այդ փոքրամարմին մարդը տխուր-տխուր աչքերով նայեց և ասաց. «Է՜խ, Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ, Անգլիա գնայինք…»: Ասում եմ,- «Իհարկե՝ գնանք, կառք կվարձենք և կպտտվենք: Կգնանք»: «Դուք, Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ, կառքը կվարեք, իսկ ես աղջիկներին կհրապուրեմ, որովհետև, դուք չեք կարողանում ճիշտ վարվել նրանց հետ…»: Մարշա՛կն էր: Անկրկնելի, նուրբ հումորով… միաժամանակ՝ ունայն, մենակ, նրբազգաց: Դա մեծ բախտավորություն էր, իմ հաջողություններից մեկը, շփվել նման մեծության հետ:
– Ձեր ծնողները կինեմատոգրաֆիստ են եղել: Երբևէ չե՞ք մտածել Ձեր կյանքը կապել կինոյի հետ:
– Հայրս ասում էր՝ հեռու կմնաս, այստեղ սարսափելի էգոիստներ են: Ամեն մի բեմադրիչ միայն իր մասին է մտածում: Ամենքը կարծում են, թե իրենցից այն կողմ աշխարհ չկա: Ինձ կինո են հրավիրել «Իլյիչի պահակակետը» ֆիլմում: Մարլեն Խուցիևն էր ռեժիսորը: Հրավիրեց գլխավոր դերի համար: Օլեգ Եֆրեմովն էլ մի անգամ հրավիրեց: Միշտ հրաժարվել եմ:
– Ինչու՞:
– Չեմ սիրում սիրողականությունը: Սիրում եմ, երբ ամեն մեկն իր գործն է անում: Գիտեք, Բուլգակովի Մարգարիտան սիրում էր վարպետությունը: Ես էլ: Իսրայելացի ռեժիսոր Սերգեյ Լիվնևը հրավիրեց իր կարճամետրաժ ֆիլմում նկարահանվել, ասացի. «Լսեք, հիմա ծեր եմ և կարող եմ նկարահանվել ծերացած Ջեյմս Բոնդի մասին պատմող ֆիլմում»: (Ժպտում է):
Պատկերացրեք Բոնդին, որն ապրում է Ֆրանսիայում, փոքրիկ գյուղում, հիշում է, թե ինչեր է արել: Հասկանում է, որ սրիկայի մեկն է եղել, բայց ապրում է, գինի խմում: Նրան գտնում են, Լոնդոնից են գալիս, քանի որ մի հին գործ է բացահայտվել, երբ ինքը խաղի մեջ էր: Նոր պատմություն, նոր սեր, որը Մոնիկա Բելուչին կխաղա: Առաջին անգամ սիրահարվում է, ինչպես որ հարկն է: ՍԻՐՈՒՄ Է: Ֆիլմն ավարտվում է նրանով, որ հերոսուհու կյանքը փրկելով, Բոնդը զոհվում է: Ասացի, որ պատրաստ եմ միայն նման սյուժեով ֆիլմում նկարահանվել»:
pozneronline.ru
Հրապարակման պատրաստեց Պողոս Վարժապետյանը
