Տպել
Հոկտեմբերի 17-ին 90 տարեկանում մահացել է աշխարհահռչակ պոլսահայ լուսանկարիչ Արա Գյուլերը: Լուսանկարիչը մահացել է սրտի անբավարար աշխատանքի պատճառով:
Գյուլերը, որը համարվում է Թուրքիայի ֆոտոլրագրության հիմնադիրը, հայտնի է նաև «Ստամբուլի աչք» և «ակնթարթի որսորդ» մականուններով:
Նշանավոր այս մարդուն շատերն են ճանաչում որպես աշխարհի լավագույն լուսանկարիչներից մեկը, սակայն քչերը մանրամասնորեն գիտեն նրա անձի ու գործունեության մասին:
1. Արա Գյուլերը ծնվել է հայկական ընտանիքում՝ 1928թ.-ին Ստամբուլում: Սկզբնական կրթությունը ստացել է Պոլսի Մխիթարյան դպրոցում և դեռ դպրոցական տարիներից աշխատել է Թուրքիայի կինոստուդիաներում: Ուսումը շարունակել է Կեդրոնական վարժարանում: Այնտեղ ուսանելու տարիներին սկսել է հաճախել Մուհսին Էրթուղրուլի թատերական խմբակ:
Հայրս թատերական ու կինոաշխարհի բոլոր մարդկանց հետ ընկեր էր, թատրոնի մեջ եմ մեծացել: Սցենարիստ էի ուզում դառնալ…
2. Ստամբուլի համալսարանի տնտեսագիտության ֆակուլտետում ուսանելու տարիներին աշխատել է նաև տեղի տարբեր խմբագրություններում:
3. 1960-ական թվականներին նրա լուսանկարները հայտնվել են տարբեր հեղինակավոր գրքերի շապիկներին, ինչպես նաև օգտագործվել Тime, Life, Horizon, Newsweek և այլ պարբերականներում:
4. 1961թ.-ին հայտնվել է անգլիական ամենամյա «Լուսանկարչական տարեգիրք» ամսագրի «Աշխարհի լավագույն 7 լուսանկարիչները» ցանկում:
5. Գյուլերի աշխատանքները պահպանվում են Փարիզում գտնվող «Ֆրանսիայի ազգային», Նյու Յորքի «Ջորջ Իսթմեն», Նեբրասկայի «Շելդոնի հիշատակի արվեստի» և այլ թանգարաններում:
6. Գյուլերի լուսանկարչական արխիվում կա մոտավորապես 800.000 լուսանկար:
7. Արա Գյուլերն իր լուսանկարներում պատկերել է Արևմտյան Հայաստանի հին քաղաքները, Ստամբուլը և այն երկրները, որտեղ երբևէ եղել է:
Եթե այդ նկարները չլինեին, Ստամբուլը չէին ճանաչի, ոչ մեկը չէր նկարել Ստամբուլը. երկու-երեք ֆրանսիացի, գերմանացի զինվորների կադրեր օկուպացման ժամանակ, բայց դրանք արժեքավոր չէին:
8. Նա նկարել է այնպիսի հայտնի մարդկանց, ինչպիսիք են Գանդին, Սալվադոր Դալին, Ուինսթոն Չերչիլը, Վիլյամ Սարոյանը, Ալֆրեդ Հիչքոքը, Արամ Խաչատրյանը և Պաբլո Պիկասոն:
9. 1964թ.-ին Գյուլերը լուսանկարել է Աֆրոդիսիաս հնագույն քաղաքը և դրա ավիրակները, ինչի շնորհիվ հնագետները սկսել են ուսումնասիրել տեղանքն ու պարզել են, որ այն հունական, հելենական ժամանակաշրջանի հնագիտական քաղաք է, որը կառուցվել է մ.թ.ա. 3-րդ դարում, իսկ քաղաքը հիմնադրվել է մեկ դար անց։ 2017թ.-ին Աֆրոդիսիասն ընդգրկվել է UNESCO-ի համաշխարհային մշակութային ժառանգության ցանկում:
10. 2013թ.-ին Գյուլերը ժամանել էր Հայաստան: Հայաստանի ազգային պատկերասրահում ամփոփվում էին աշխարհի տարբեր անկյուններում և ժամանակներում արված նրա ավելի քան 100 լուսանկարները: Ցուցահանդեսը կրում էր «Բարև ձեզ» խորագիրը:
11. 2018-ին Ստամբուլի Բոմոնթի գարեջրի գործարանի պատմական շենքում բացվել է Արա Գյուլերի թանգարանը, որտեղ ցուցադրված են նրա լուսանկարները, նոթերը, տեսանյութերը և անձնական իրերը: Նրա տուն թանգարանի առաջին հարկում էլ գտնվում է «Արա» սրճարանը, որը արվեստագետների ամենասիրելի հավաքատեղիներից մեկն է:
