Տպել
Երևան-Գորիս ճանապարհի Ջերմուկի խաչմերուկից 100 մետր անց դեպի աջ բարձրացող ոլորապտույտ ճանապարհը տանում է դեպի Վայոց Ձորի Զառիթափ համայնքի Արտավան գյուղ:
Այսօր Արտավանում գործող միակ B&B (Բեդ ընդ բրեքֆըսթ, թարգմանաբար՝ անկողին և նախաճաշ) հյուրատունը՝ տիկին Դուստրիկինն է: Այն կարող է միաժամանակ 8 մարդ ընդունել:
Լավաշ, պանիր, լոբով ու ոսպով աղցաններ, տապակած դդմիկ, քամած մածուն, ավելուկ, թան: Տիկին Դուստրիկը ճաշի ժամին մեզ հյուրասիրեց այն ուտեստներով, որոնք նախատեսված են Արտավանի միակ B&B-ի կենվորների համար:
Հարցնում եմ՝ Լավաշը դո՞ւք եք թխել:
«Լավաշն էլ է իմը, մածունն էլ, պանիրն էլ. ամեն ինչ տնական է»,- հպարտությամբ նշում է գործունյա տիկինը՝ արագ-արագ սեղանին շարելով ուտեստներով լի ափսեները: «Չասեցիք՝ ծիրանի տնական օղի կբերեմ, թե մեր «քաշած» գինին»,- հարցնում է նա՝ չմոռանալով խոսքի մեջ ընդգծել, որ արդեն 3 թոռնիկ ունի, անգլերեն չգիտի, բայց օտարազգի հյուրերի հետ լեզու գտնում է:
«Վազգեն ջան, քեզանից որ մի տասը հատ լիներ, գյուղի վիճակը շատ լավ կլիներ»,-ասում է նա՝ դառնալով «Ջերմուկի զարգացման կենտրոն» ՀԿ նախագահ Վազգեն Գալստյանին, ով եկել էր մեզ՝ նստակյաց լրագրողներիս բնաճանաչողական քայլարշավով դեպի Արտավանի Ալ լիճ կամ ինչպես տեղացիներն են ասում՝ Հայելի գյոլ տանելու:
Արշավը հուլիսի 8-9-ը Արտավանում անցկացվող Էկոտուրիզմի փառատոնի ծրագրի մի մասն էր կազմում:
«Արտավանի հիմնական գրավչությունն այս լիճն է , որ այնտեղ աճած բուսականությունը ձևաւորել է որոշակի կղզիների համակարգ, որոնք մի կետից նայելիս կարծես աշխարհի քարտեզը ձևավորած լինեն: Սա բնության հրաշք է, որը կարող ենք օգտագործել տուրիստական հոսքեր ապահովելու համար»,-մեզ հետ զրույցում ասաց Վազգեն Գալստյանը: Փառատոնը երկրորդ անգամ է անցկացվում: Առաջին անգամ այն կազմակերպվել է Արտավանի հարևան Գոմք գյուղում:
Փառատոնի կազմակերպչական խումբը: Լուսանկարը՝ Վազգեն Գալստյանի ֆեյսբուքյան էջից:
«Գոմք, Արտավան և Մարտիրոս գյուղերի տարածքներում նպատակ ունենք կազմակերպել էկոտուրիստական պոտենցիալ ունեցող հատվածների ճանաչելիության բարձրացում: Առաջին քայլը փառատոնն է: Հիմնական նպատակը տեղացիների հուշելն է որ շրջակա միջավայրի պահպանությամբ իրենք կարող են ավելի շատ եկամուտ ունենալ , քան այն սպառելով»,-ընդգծում է Վազգենը հավելելով, որ փառատոնը յուրօրինակ քննություն էր գյուղացիների և այցելուների համար, որպեսզի գնահատեն նրանց կարողությունները և կարիքները:
«Արտավանի կենսաբազմազանությունը շատ մեծ է, այնինչ գյուղացիները փառատոնի ժամանակ ներկայացրել էին մի քանի բուսատեսակ»,-նկատում է մի պահ արշավը մեզ հետ զրուցելու համար դադարեցրած Վազգենը և խոստանում, որ գյուղացիների իրազեկվածության բարձրացման և կարողությունների զարգացման նպատակով հուլիսի վերջին մասնագետ կհրավիրեն՝ գյուղացիներին տեղի բուսատեսակներին և դրանց օգտակար հատկություններին ծանոթացնելու նպատակով, որպեսզի հետագայում կարողանան հավաքել և շահույթ ստանալ:
«Գյուղացիների ունեցած հնարավորությունները թույլ են տալիս զբոսաշրջիկներին ընդունել և ճանապարհել, մեզ մնում է աջակցել և օգնել գյուղացուն, որպեսզի իր բիզնեսը կատարելագործի և հարմարեցնի տուրիստի պահանջին»:
«Մինչ օրս Արտավանում մեր աջակցությամբ գործում էր 1 B&B հյուրատուն, բայց հիմա 7-8 տնտեսություն արդեն ցանկություն են հայտնել իրենց տունը հյուրատան վերածելու: ՀՀ նախագահի աշխատակազմի կողմից դրամաշնորհի ենք ստացել, որով զարգացնելու ենք Արտավանի B&B ցանցը և կօգնենք, որ գյուղացիներն ավելի գրագետ կազմակերպեն իրենց բիզնեսը»,-ընդգծեց Վազգենը՝ ավելացնելով, որ Արտավանի հողը բերրի է, այստեղ աճում է թութ, ծիրան, ընկույզ, գյուղացիները նաև ձկնորսությմաբ են զբաղվում. 7-ից ավել լճակներ կան, որտեղ գյուղացիները ձկներ են աճեցնում, այնուհետ որսում և ճաշակում:
«Իրականում այս լճակները էկոտուրիստական ծառայությունների մատուցման տեսանկյունից ավելի եկամտաբեր կարող են լինել, քան ձկնորսության»,-ասում է փառատոնի կազմակերպիչը և ընդգծում, որ իրականում իրենց պլանները բավականին մեծ են. «Սա փոքրիկ միջոցառումային ծրագիր է: Մենք Բնության Համաշխարհային Հիմնադրամի (WWF) հայաստանյան գրասենյակի և ՄԱԿ-ի փոքր դրամաշնորհների ծրագրերի աջակցությամբ 4000 հեկտար տարածքի վրա իրականացնելու ենք էկոտուրիզմի զարգացման, տարածքի բնության պահպանման, տարածքի կառավարման որակի բարելավման ծրագիր, որը ընդգրկելու է Արտավան, Գոմք միջանցքը:
Խոսրովից մինչև Շիկահող գնացող ամբողջ հատվածը էկոմիջանցք է որոնք ապահովում են կենդանիների անվտանգ միգրացիոն հոսքերը և որտեղ էնդեմիկ բուսատեսակների, այդ թվում՝ կարմիր գրքային, մեծ քանակություն կա: Մենք Բնության Համաշխարհային Հիմնադրամի (WWF) հայաստանյան գրասենյակի, Բնապահպանության նախարարության և Արտավանի գյուղապետի աջակցությամբ փորձում ենք իրականացնել էկոմիջանցների ծրագիրը»,-եզրափակեց երիտասարդ կազմակերպիչն ու հագնելով կոշիկները՝ շտապեց հասնել արշավական ընկերներին:
Օրվա ավարտին շարժվեցինք Երևան՝ բարի նախանձով հրաժեշտ տալով Արտավանում վրանային ճամբար խփած շուրջ 50 արկածախնդիր էկոզբոսաշրջիկներին, ովքեր առավոտյան պատրաստվում էին մասնակցել փառատոնի շրջանակներում կազմակերպված «Գանձերի որոնում» էկո քուեսթին:
