Տպել
Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ իրավիճակների նախարարությունը ներկայացրել է նոյեմբեր ամսվա կլիմայական բնութագիրը և ամսական կանխատեսումը:
ԱԻՆ-ից հայտնում են, որ նոյեմբերին շարունակում է փոքրանալ արեգակի բարձրությունը հորիզոնից և հետևաբար ցերեկվա տևողությունը: Արևափայլի տևողությունն ամսվա ընթացքում կազմում է 120-160 ժամ: Պարզ օրերի թիվը զգալիորեն պակասում է (5-6 օր):
Նոյեմբերին հանրապետության տարածքում ամսական միջին ջերմաստիճանը 1.50C է: Համեմատաբար տաք է նոյեմբերի առաջին տասնօրյակը (տասնօրյակային միջին ջերմաստիճանը` 40C), երրորդ տասնօրյակի միջին ջերմաստիճանը հանրապետությունում բացասական է` -0.50C, երկրորդ տասնօրյակի վերջին լեռնային առանձին շրջաններում տեղի է ունենում ջերմաստիճանի անցում 00C-ից ցածր, որը բնորոշում է ձմռան սկիզբը: Ամենաբարձր ամսական միջին ջերմաստիճանը գրանցվում է Մեղրիում` 9.50C, այն բարձր է նաև հյուսիս-արևելքում (Բագրատաշեն` 6.90C, Իջևան` 7.10C), Արարատյան դաշտում (Երևան 6.50C, Արմավիր 5.60C): Առավելագույն ջերմաստիճանն այդ շրջաններում կարող է հասնել մինչև 22-300C: Ամսական միջին ջերմաստիճանը ցածր է 2000 մ-ից բարձր շրջաններում (Աշոցք՝ -1.80C), նվազագույն ջերմաստիճանը լեռնային առանձին շրջաններում հասնում է -270C (Աշոցք, Գավառ, Սիսիան), Արմավիրում` -170C, Մեղրիում` -70C: Երևանում նոյեմբերին բացարձակ նվազագույն ջերմաստիճանը գրանցվել է 1948 թ.` -170C:
Նոյեմբեր ամսին առավել տաք եղանակ է դիտվել 1966, 1970, 1998, 2012 թթ., իսկ 1973, 1978, 1996, 2001, 2011 թթ. հանրապետությունում գրանցվել են ցածր ջերմաստիճաններ, հովտային շրջաններում ջերմաստիճանը հասել է -6…-120C:
Տեղումների քանակը հոկտեմբերի համեմատ պակաս է և կազմում է 41 մմ: Ավելի շատ տեղումներ դիտվում են լեռնային շրջաններում` 60 մմ, իսկ ամենից քիչ Արարատյան դաշտում` 20-30 մմ: Տեղումնառատ են եղել 1973, 1986, 1994, 2008, 2014 թվականները, երբ տեղումների քանակը գերազանցել է նորման 2-3 անգամ: Սակայն եղել են չորային տարիներ 1996 թ., 2010 թ., երբ նոյեմբերին ընդհանրապես տեղումներ չեն դիտվել:
Ամսվա կեսերին հանրապետության բարձր լեռնային շրջաններում առաջանում է կայուն ձյան ծածկ (ձյան շերտի բարձրությունը հասնում է 5-10 սմ): Առանձին տարիների այն կարող է առաջանալ ամսվա սկզբին:
Նոյեմբերին հանրապետության ամբողջ տարածքում առաջանում է բարձր ճնշման դաշտ և հաստատվում է քամու ձմեռային ռեժիմ` գերակշռում է անդորրը, միայն բարձր լեռնային շրջաններում և լեռնանցքներում քամու արագությունը մեծանում է, միջինը հասնելով մինչև 5-7 մ/վ, իսկ առավելագույնը` 20-30 մ/վ (Պուշկինի, Սիսիանի լ/ք):
Նոյեմբերին կտրուկ մեծանում է մառախլապատ օրերի թիվը, հատկապես լեռնանցքներում` 25 օր: Մառախուղ առավել հաճախ դիտվում է առավոտյան ժամերին:
Արարատի և Արմավիրի մարզեր Արագածոտնի և Կոտայքի նախալեռներ
Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է +7…+80C, որը 1-2 աստիճանով բարձր է բազմամյա միջին արժեքից: Առանձին օրեր հնարավոր է օդի ջերմաստիճանի բարձրացում ցերեկը՝ մինչև +18…+200C, երրորդ տասնօրյակում` օդի ջերմաստիճանի նվազում` գիշերը մինչև -3…-60C (նոյեմբերին դիտված պատմական նվազագույնը՝ -16…-170C, առավելագույնը՝ +23…+240C): Ամսական տեղումների քանակը սպասվում է նորմային մոտ (նորման՝ 20-30 մմ):
Շիրակի, Կոտայքի և Գեղարքունիքի մարզեր, Արագածոտնի և Կոտայքի մարզի լեռնային շրջաններ
Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է +2…+40C, որը 1-2 աստիճանով բարձր է բազմամյա միջին արժեքից: Առանձին օրեր հնարավոր է օդի ջերմաստիճանի բարձրացում ցերեկը` մինչև +12…+150C, երրորդ տասնօրյակում` օդի ջերմաստիճանի նվազում, գիշերը մինչև -10…-150C (նոյեմբերին դիտված պատմական նվազագույնը՝ -22…-240C, առավելագույնը՝ +16…+180C): Ամսական տեղումների քանակը սպասվում է նորմային մոտ (նորման` 30-50 մմ):
Լոռու մարզ
Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է +5…+70C, որը 1-2 աստիճանով բարձր է բազմամյա միջին արժեքից: Առանձին օրեր հնարավոր է օդի ջերմաստիճանի բարձրացում ցերեկը` մինչև +17…+200C, երրորդ տասնօրյակում` օդի ջերմաստիճանի նվազում` գիշերը մինչև -10…-150C (նոյեմբերին դիտված պատմական նվազագույնը՝ -20…-220C, առավելագույնը՝ +20…+220C): Ամսական տեղումների քանակը սպասվում է նորմային մոտ (նորման` 30-35 մմ):
Տավուշի մարզ
Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է +6…+90C, որը 1-2 աստիճանով բարձր է բազմամյա միջին արժեքից: Առանձին օրեր հնարավոր է օդի ջերմաստիճանի բարձրացում ցերեկը` մինչև +18…+210C, երրորդ տասնօրյակում` օդի ջերմաստիճանի նվազում` գիշերը մինչև -2…-50C (նոյեմբերին դիտված պատմական նվազագույնը՝ -11…-130C, առավելագույնը՝ +25…+280C): Ամսական տեղումների քանակը սպասվում է նորմային մոտ (նորման` 35-40 մմ):
Վայոց ձորի մարզ
Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է նախալեռնային շրջաններում +7…+90C, լեռնային շրջաններում` +2…+40C, որը 1-2 աստիճանով բարձր է բազմամյա միջին արժեքից: Առանձին օրեր հնարավոր է օդի ջերմաստիճանի բարձրացում ցերեկը նախալեռնային շրջաններում մինչև +18…+200C, լեռնային շրջաններում՝ +12…+150C, երրորդ տասնօրյակում` օդի ջերմաստիճանի նվազում` գիշերը նախալեռնային շրջաններում մինչև` -3…-60C, լեռնային շրջաններում` -10…-150C (նոյեմբերին դիտված պատմական նվազագույնը՝ նախալեռնային շրջաններում -14…-150C, առավելագույնը՝ +23…+240C, լեռնային շրջաններում նվազագույնը՝ -18…-200C, առավելագույնը՝ +16…+180C): Ամսական տեղումների քանակը սպասվում է նորմային մոտ (նորման` նախալեռնային շրջաններում 20-25 մմ, լեռնային շրջաններում 50-55 մմ ):
Սյունիքի մարզ
Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է հովտային շրջաններում +8…+100C, նախալեռնային շրջաններում` +4…+60C, որը 1-2 աստիճանով բարձր է բազմամյա միջին արժեքից: Առանձին օրեր հնարավոր է օդի ջերմաստիճանի բարձրացում ցերեկը հովտային շրջաններում մինչև` +20…+230C, նախալեռնային շրջաններում՝ +16…+190C, երրորդ տասնօրյակում` օդի ջերմաստիճանի նվազում` գիշերը հովտային շրջաններում մինչև` 0…-30C, նախալեռնային շրջաններում` -7…-100C (նոյեմբերին դիտված պատմական նվազագույնը՝ հովտային շրջաններում -14…-150C, առավելագույնը՝ +27…+280C, նախալեռնային շրջաններում նվազագույնը՝ -22…-250C, առավելագույնը՝ +20…+220C): Ամսական տեղումների քանակը սպասվում է նորմային մոտ (նորման` հովտային շրջաններում 25-40մմ, նախալեռնային շրջաններում 30-60 մմ):
Երևան քաղաք
Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է +7…+80C, որը 1-2 աստիճանով բարձր է բազմամյա միջին արժեքից: Առանձին օրեր հնարավոր է օդի ջերմաստիճանի բարձրացում ցերեկը՝ մինչև +18…+200C, երրորդ տասնօրյակում՝ օդի ջերմաստիճանի նվազում` գիշերը մինչև -4…-60C (նոյեմբերին դիտված պատմական նվազագույնը՝ -14…-150C, առավելագույնը՝ +24…+260C): Ամսական տեղումների քանակը սպասվում է նորմային մոտ (նորման` 25-30 մմ):
Սևանա լճի 2019 թ. սեպտեմբեր ամսվա ջրային հաշվեկշիռը
Սևանա լճի ավազանում սեպտեմբերին ամսական միջին ջերմաստիճանը եղել է 11.6…12.80C, որը եղել է նորմայի սահմաններում բացասական շեղումով։
Ամսվա ամենաբարձր ջերմաստիճանը գրանցվել է սեպտեմբերի 20-21-ին՝ 23.0…26.00C, երբ օրական միջին ջերմաստիճանը նորմայից բարձր է եղել 2…6 աստիճանով։
Ամսվա ամենացածր ջերմաստիճանը գրանցվել է սեպտեմբերի 23-ին՝ -2.0…5.00C, երբ օրական միջին ջերմաստիճանը նորմայից ցածր է եղել 1.0…2.0 աստիճանով:
Ամսվա ընթացքում տեղումների քանակը կազմել է նորմայի 176-279%, Մարտունիում՝ 120%։
Ամսվա ընթացքում գետերով ջրի մուտքը Սևանա լիճ` 32.0 մլն.խոր.մ կազմել է նորմայի 101%, տեղումների քանակը լճի մակերևույթի վրա եղել է 45.8 մլն.խոր.մ, որը կազմել է նորմայի 150%, գոլորշացումը լճի մակերևույթից եղել է 147.9 մլն.խոր.մ, որը կազմել է նորմայի 93%։
Սևանա լճի մակարդակն ամսվա ընթացքում իջել է 4 սմ-ով և կազմել՝ 1900.59 մ։
| Ջրային հաշվեկշռի տարրերը | Ը ն դ ա մ ե ն ը (մլն. մ3) | |||||
| Ըստ տասնօրյակների | ամսվա ընթացքում | |||||
| 1 | 2 | 3 | ||||
| ՄՈՒՏՔ | ||||||
| Լիճը թափվող գետերով | 10.50 | 10.52 | 10.98 | 32.0 | ||
| Արփա-Սևան ջրատարով մուտք գործած ջրի ծավալը, այդ թվում ստորերկրյա ներհոսքը | 1.26 | 0.84 | 0.84 | 2.94 | ||
| Տեղումները լճի մակերևույթի վրա | 35.6 | 5.50 | 4.70 | 45.8 | ||
| Ստորերկրյա հոսք | 2.60 | 2.60 | 2.60 | 7.80 | ||
| Ընդամենը | 49.96 | 19.46 | 19.12 | 88.54 | ||
| ԵԼՔ | ||||||
| Հրազդան գետով | 10.42 | 0.33 | 1.16 | 11.91 | ||
| Գոլորշացում լճի մակերևույթից | 54.1 | 45.7 | 48.1 | 147.9 | ||
| Ստորերկրյա հոսք | 0.40 | 0.40 | 0.40 | 1.20 | ||
| Ընդամենը | 64.92 | 46.43 | 49.66 | 161.01 | ||
| Կուտակում (նվազում) | -12.8 | -25.7 | -12.8 | -51.3 | ||
| Բացարձակ անկապք | -2.16 | -1.27 | -17.74 | -21.17 | ||
| Հարաբերական անկապք % | 3.3 | 2.7 | 35.7 | 13.1 | ||
| Բնութագրեր | Լճի մակարդ. մ | Լճի մակերեսը.կմ2 | Լճի ծավալը. կմ3 | |||
| Ամսվա առաջին օրը | 1900.63 | 1279.743 | 38.3432 | |||
| Ամսվա վերջին օրը | 1900.59 | 1279.364 | 38.2919 | |||
| Միջին ամսական | 1900.61 | 1279.554 | 38.3176 | |||
Մակարդակի փոփոխությունը ամսվա ընթացքում – 0.04 (մ)
Մակարդակի փոփոխությունը 01.01.19 30.09.19 ընթացքում 0.20 (մ)
30.09.18 և 30.09.19 մակարդակի տարբերությունը 0.04 (մ)
