Տպել
Աստղագետների միջազգային խումբը՝ Լյովենի կաթոլիկ համալսարանի (KU Leuven) հետազոտողների գլխավորությամբ, հայտնաբերել է, որ, ոչնչանալով, աստղերի որոշ տեսակներ կարող են մոլորակներ ձևավորել: Այս մասին հաղորդվում է ուսումնական հաստատության կայքում։
Մինչ այժմ համարվում էր, որ համակարգերի մեծ մասում մոլորակները ծնվում են իրենց աստղերից անմիջապես հետո: Ինչպես գիտեք, մեր Արևը սկսել է այրվել 4,6 միլիարդ տարի առաջ, և հաջորդ միլիոն տարիների ընթացքում աստղի շուրջ նյութը խտացել և առաջացրել է նախամոլորակային սկավառակ:
Հենց այդպես են ծնվել մոլորակները, այդ թվում՝ Երկիրը, սակայն փոշու և գազի նման սկավառակները պարտադիր չէ, որ շրջապատեն նորածին աստղերը։ Նախկին հետազոտությունները ցույց են տվել, որ դրանք կարող են զարգանալ նաև երկուական աստղերի շուրջ, որոնցից մեկը մահանում է:
Երբ մոտենում է միջին չափի աստղի գոյության ավարտը, այն իր մթնոլորտի արտաքին մասը դուրս է նետում տիեզերք, որից հետո դանդաղորեն անհետանում է, այսպես կոչված, սպիտակ թզուկի տեսքով:
Երկուական աստղերի դեպքում երկրորդ աստղի գրավիտացիոն ձգողականությունը հանգեցնում է նրան, որ մեռնող աստղի կողմից արտանետվող նյութը ձևավորում է հարթ պտտվող սկավառակ, որը նման է երիտասարդ աստղերի շուրջ տեսած նախամոլորակային սկավառակներին:
Astronomy & Astrophysics ամսագրում հրապարակված նոր ուսումնասիրությամբ գիտնականները ցույց են տվել, որ այսպես կոչված զարգացած երկուական աստղերը շրջապատող սկավառակները հաճախ ցույց են տալիս մոլորակների առաջացման նշաններ:
Իրենց դիտարկումների ընթացքում նրանք հետազոտել են 85 երկուական աստղային համակարգեր, և նշված երևույթները հայտնաբերվել են դրանցից տասի ինֆրակարմիր պատկերների վրա:
«Մեր ուսումնասիրած սկավառակների էվոլյուցիայի երկուականների 10 տոկոսում մենք տեսնում ենք մեծ սկավառակի խոռոչ: Սա նշան է, որ այնտեղ ինչ-որ բան լողում է, որը հավաքել է ամբողջ նյութը խոռոչի շրջանում»,- ասում է հոդվածի առաջին հեղինակ աստղագետ Ժակ Կլուսկը:
Նա նաև ավելացրել է, որ նման համակարգերում մահացող աստղի մակերեսին շատ քիչ ծանր տարրեր կան, օրինակ՝ երկաթը։ Սա խոսում է այն մասին, որ այս տարրերով հարուստ փոշու մասնիկները որսացել են մոլորակի կողմից:
Կլուսկը չի բացառում, որ այս կերպ մի քանի մոլորակներ կարող են գոյանալ երկուական աստղերի շուրջ։
Եթե աստղագետների դիտարկումները վերջնականապես հաստատվեն, ապա մոլորակների առաջացման վերաբերյալ ներկայիս գիտական տեսակետները ճշգրտման կարիք կունենան։
«Մոլորակների ձևավորման այս անսովոր ձևի հաստատումը կամ հերքումը աննախադեպ փորձություն կլինի ներկայիս տեսությունների համար»,- ասում է աստղագիտության ինստիտուտի ղեկավար պրոֆեսոր Հանս Վան Վինկելը:
Իրենց վարկածը ստուգելու համար աստղագետները մտադիր են օգտագործել Չիլիի Եվրոպական հարավային աստղադիտարանի մեծ աստղադիտակները:
