Տպել
Հայաստանում սննդամթերքի արտադրությունը 2019 թվականի հունվար-նոյեմբեր ամիսներին աճել է։ Այս մասին վկայում են Ազգային վիճակագրական կոմիտեի տվյալները։ Մասնավորապես՝ մսի արտադրությունը չի աճել, իսկ մսային կիսաֆաբրիկատների արտադրությունն աճել է 2-3 անգամ։
Զգալիորեն աճել է նաև կաթնամթերքի արտադրությունը, բացի պանրից (պանրի արտադրությունն աճել է ընդամենը 6%-ով)։ Հարցի արտադրությունը գրեթե չի աճել (2,5%-ով)։
Ինչու՞ են սկսել կաթ ու թթվասեր ավելի շատ ուտել ու խմել, իսկ պանիր՝ ոչ։ Ու ինչու՞ է թարմ միսը պակասել, իսկ կիսաֆաբրիկատներն ավելացել։
Հիմնական պատճառներից մեկն այն է, որ այդ մթերքի արտադրությունն այդքան չի աճել․ այն պարզապես օրինական հարկային դաշտ է մտել։ Ընդ որում՝ ստուգումներ հիմնականում իրականացվում են խոշոր բիզնեսի, ոչ թե փոքր ընկերությունների դեպքում։
Ինչու՞ սա հիշատակեցինք։ Որովհետև հացն ու պանիրը Հայաստանում արտադրում են հիմնականում փոքր հացի փռերն ու պանրի գործարանները։ Իսկ թթվասերն ու պաստերացված կաթը՝ միջին ու խոշոր ընկերությունները։ Նույնը վերաբերում է մսին ու կիսաֆաբրիկատներին։ Միսը հիմնականում արտադրում են անհատ գյուղացիները։ Իսկ կիսաֆաբրիկատերը պատրաստում են կոմերցիոն ձեռնարկությունները։
Նույնը վերաբերում է գինու և օղու արտադրությանը։ Դրանք փոքր ընկերություններն են արտադրում, սակայն հարկայինը հասկանալի պատճառներով կրկնակի ուշադիր է ալկոհոլի շուկային։ Գինու և օղու արտադրությունը աճել է 35-40%-ով։
Կոնյակի արտադրությունն աճել է 40%-ով, սակայն այստեղ հարցեր կան։ 2016 թվականին, Կարեն Կարապետյանի օրոք, հանրապետությունում վերանայվել է խաղողի վիճակագրությունը։ Մինչ այդ նշվում էր, որ երկուսուկես անգամ ավելի շատ բերք էին ցույց տալիս, քան իրականում կա։ Եվ հանրապետություն էր բերվում սպիրտ, որը նշվում էր որպես խաղողի սպիրտ։ Դա հիմք էր տալիս ենթադրելու, որ գեղեցիկ թվերով «ծածկում» էին ապօրինի կոնյակը, ու տեղական սպիրտի փոխարեն ներմուծվածն էին վաճառում։
Ինչու՞ ենք այդ մասին բարձրաձայնում։ Այն պատճառով, որ 2016 թվականի վիճակագրական տվյալների համաձայն՝ շատ ավելի քիչ էին խաղող բերում, այսինքն՝ թվերը մոտ էին իրականին։ 2015 թվականի` 312 հազար տոննայի փոխարեն, Կարեն Կարապետյանի օրոք` 2016 թվականին, ցույց են տվել 178 հազար տոննա
Այս մասին էլ խոսում ենք, քանի որ հայկական կոնյակի մեծ մասը երեք տարվա հնեցման է։ Անհասկանալի է՝ ինչպես է երեք տարի առաջ խաղողը պակասել, իսկ այսօր կոնյակը՝ շատացել։
Եթե կոնյակի հարցում ամեն ինչ չէ, որ պարզ է, ապա մյուս մթերքները տեղավորվում են հիմնական պատկերի մեջ։ Խոշոր բիզնեսին սկսել են ավելի ուշադիր հետևել, իսկ փոքր բիզնեսի հանդեպ այդքան էլ խիստ չեն։
Այդ մասին է վկայում նաև հարկային վիճակագրությունը․ սուպերմարկետներն ու սննդամթերք և ալկոհոլ ներկրողները սկսել են տասնյակ տոկոսներով (երբեմն՝ նույնիսկ երկու) ավելի շատ հարկեր վճարել։
