Տպել
Կալավանը մոռացված գյուղակից վերածվել է զբոսաշրջային կենտրոնի։ Չունենալով անգամ բարեկարգ ճանապարհ կամ ժամանակակից հյուրատներ՝ Գեղարքունիքի մարզի այս գյուղը յուրաքանչյուր տարի ընդունում է հնագիտության, արկածային եւ էկոտուրիզմի մոտ մեկուկես-երկու հազար սիրահարների։ Այնինչ ոչ վաղ անցյալում կալավանցիները հեռանկար չտեսնելով՝ լքում էին գյուղը։
Ռոբն է՝ Ռոբերտ Ղուկասյանը։ Նրա ընտանիքը Կալավան է տեղափոխվել 1980-ականների վերջերին, Ադրբեջանի Սումգայիթ քաղաքից։ Երբ սկսվեցին հայ-ադրբեջանական բախումները, Ամրխեր անունը կրող ադրբեջանաբնակ գյուղի բնակչությունը Շամխորի շրջանի հայերի հետ փոխանակվեց տներով, Ամրխերը դարձավ հայաբնակ Կալավան։
Գյուղը ծովի մակերևույթից 1600 մ բարձրության վրա է, շրջակայքում կան դամբարանադաշտեր, քարե դարի բացօթյա կայան։ Կալավան 1 հուշարձանը թվագրվում է 14-րդ հազարամյակով, իսկ Կալավան 2-ը ավելի քան 34 հազար տարեկան է:
Ռոբերտն ինքնուս հնագետ ու կենդանաբան է։ Ֆորմալ կրթություն չի ստացել, բայց դա չի խանգարել, որպեսզի շրջի աշխարհի տարբեր երկրներում, ներգրավված լինելով գիտական արշավախմբերում։ Նա մասնակցել է Ալյասկայում կայացած Արկածային զբոսաշրջության համաշխարհային համաժողովին, եղել գլխավոր զեկուցողներից մեկը, նույնը՝ օրերս Հայաստանի Ամերիկյան համալսարանում կայացած էկոտուրիզմի սեմինարին։
2012 թվականին վերադառնալով պեղումներից, Ռոբերտը տեսել է, որ կալավանցիները ենթակառուցվածքների բացակայության պատճառով լքում են գյուղը, դպրոցում աշակերտների թիվը նվազել էր։
«Փորձեցի հասկանամ իրավիճակը։ 2013 թվականին արդեն սկսեցի համայնքային զարգացման առաջին քայլերն անել։ Ստեղծեցինք «ԹայմԼենդը», որը հետո դարձավ հիմնադրամ։ «ԹայմԼենդը» կազմակերպում էր արկածային տուրիզմ։ Զբոսաշրջիկը հնարավորություն էր ստանում ապրել քարեդարյա մարդու կենցաղով։ ԹայմԼենդը տարածք է, որտեղ տասնյակ հազարավոր տարիներով ոչինչ չի փոխվել։ Ու դա գրավեց մարդկանց։ Եկան ընկերները, հետո նրանք բերեցին իրենց ընկերներին եւ այդպես շարունակ։ Սկսեցինք լուրջ զբաղվել համայնքի զարգացմամբ։ Ուսումնասիրեցի մարդկային եւ բնական ռեսուրսները` բացահայտելով, որ այն մեզ մոտ հսկայական է։ Շատերն էին թերահավատորեն նայում։ Բայց ես վստահ էի, որ ամեն ինչ լավ կլինի։ Առաջին քայլերից էր` մեր թույլ կողմերը դարձնել մրցակցային առավելություն՝ ճանապարհ չլինելը, խանութ չլինելը մենք դարձրինք ուժեղ կողմ։ Մենք որոշեցինք, անկախ ամեն ինչից, աշխարհով մեկ գոռալ, որ ամեն ինչ լավ է, ամեն ինչ շատ ուրախ է։ Դա հանգեցրեց նրան, ինչն այսօր ունենք Կալավանում»,-հիշում է Ռոբերտ Ղուկասյանը։
Այսօր արդեն Կալավանում տուն են գնել եւ տնտեսություն հիմնել Հայաստանում եւ այլ երկրներում իրենց գործունեությամբ հայտնի հայ ու օտարերկրացի մասնագետներ։
Ամբողջությամբ՝ hetq.am
