Տպել
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Երեկ Նիկոլ Փաշինյանը հրապարակեց ճանապարհային քարտեզ, ներկայացրեց միջոցառումների ցանկ՝ հայտարարելով, որ 2021 թվականի հունիսին հանդես կգա ճանապարհային քարտեզի իրագործման հաշվետվությամբ: Նշեց, որ որոշում կկայացվի այդ արդյունքներով՝ հաշվի առնելով նաև հանրային կարծիքն ու արձագանքը: Քաղաքագետ Ստեփան Դանիել յանի հետ զրույցում անդրադարձել ենք վերոնշյալ ճանապարհային քարտեզին, խոսել նաև ներքաղաքական ու տարածաշրջանային որոշակի զարգացումների մասին: «Փաշինյանն ուզում է 6 ամիս ժամանակ շահել, որից հետո կերևա՝ կկարողանա՞ շարունակել, թե՝ ոչ:
Իմաստն անձնական անվտանգության հարցն է: Հույս ունի, որ լինելով վարչապետ, համապատասխան ծառայություններն իր անվտանգությունը կապահովեն, և երկրորդ՝ վեց ամսվա ընթացքում կրքերը կհանդարտվեն և հանրությունն ինչոր առումով կհամակերպվի իրավիճակի հետ: Այսինքն, զուտ իր կաշին փրկելու խնդիր է փորձում լուծել»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասաց քաղաքագետը: Նշված ճանապարհային քարտեզը դիտարկելով ստեղծված ներքաղաքական իրավիճակի ու առկա հասարակական տրամադրությունների համատեքստում՝ նա շեշտեց. «Նման ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը չի կարող ունենալ և, ընդհանրապես, անլուրջ է իր հետ որևէ ծրագիր քննարկելը: Նա շատ մոտ ժամանակներս հեռանալու է»:
Ստեփան Դանիել յանի խոսքով, մեծ հաշվով, կառավարման համակարգ չունենք, և խոսքը բոլոր ոլորտներին է վերաբերում: «Կառավարման համակարգի բացակայությունը մինչև պատերազմն էլ էինք տեսնում, սակայն պատերազմի ժամանակ դա ավելի ցցուն էր: Կառավարման ոլորտն ամբողջովին տապալված է և տապալված է ամենավերևից, ինչը դրսևորվում է նախ՝ ոչ կոմպետենտ վարչապետի հիվանդագին դրսևորումներով, հիվանդագին հրահանգներով ու ելույթներով: Այսինքն, պետք է ոչ թե լավ աշխատել, այլ վերականգնել կառավարման համակարգը: Վերականգնման խնդիր կա, և, բնականաբար, այստեղ Նիկոլ Փաշինյանն անելիք չունի: Իր՝ պատահական փողոցից հայտնված թիմը նույնպես անելիք չունի: Ավելին, նրանք դրվագ առ դրվագ պետք է պատժվեն, և այս ամենը վերլուծելու համար հանձնաժողովների ստեղծման անհրաժեշտություն կա: Նրանք պետք է ուսումնասիրեն, տեսնեն, թե ի՞նչն է ոչ կոմպետենտության արդյունքում եղել, ինչը՝ անգամ հատուկ»,նշեց մեր զրուցակիցը:
Ինչ վերաբերում է այս օրերին իմքայլականների կողմից դրսևորվող վարքագծին, Ազգային ժողովում նրանց պահվածքին, քաղաքագետը նկատեց, որ դա դուրս է քաղաքական տիրույթից և առաջին հերթին հոգեբանների քննարկման տիրույթում է: «Նրանք շատ լավ կբացատրեն պատճառները: Երբ կա մեղքի զգացում և անվտանգության խնդիր, մարդն անընդհատ փորձում է արդարանալ, նաև ինքնապաշտպանական բնազդներն են աշխատում. վախի մթնոլորտ, որտեղ նրանք հայտնվել են, մեղքի բարդույթ, որն արդեն ամբողջ կյանքում իրենց հետ է լինելու… Անվտանգության խնդիրը, մեղքից պատասխանատվությունն ուրիշների վրա գցելը, արդարանալու պահանջը նրանց ստիպում է կա՛մ անընդհատ խոսել, կա՛մ մատ թափ տալ, կա՛մ արդարանալ, կա՛մ էլ մեղավորներ փնտրել»,- շեշտեց Ս. Դանիել յանը: Իսկ հրաժարականները, ըստ նրա, պարզապես ինքնափրկության համար են:
«Այն մարդիկ, որոնք հրաժարական են տալիս, թեպետ ուշացած, բայց հեռավորություն պահելով Նիկոլ Փաշինյանից՝ այդպիսով փորձում են իրենց փրկության հարցը լուծել: Ամբողջ երկուսուկես տարվա ընթացքում այդ մարդիկ լռում էին՝ տեսնելով այդ ամենը, ինչ կատարվում է: Ելույթ չէին ունենում, հանրությանը չէին ներկայացնում իրական պատճառը: Հիմա արդեն, բնականաբար, ուշ է, և ամեն մեկը փորձում է իր դեմքը փրկել»,-ասաց նա: Այս պատկերի մեջ, ամեն դեպքում, Ստեփան Դանիել յանն առանձնացրեց դատական համակարգը, որը, ըստ նրա, միակն է, որ գոնե հիմա ուզում է պահել ինքնուրույնությունը:
Քաղաքագետի խոսքով, ընդհանուր առմամբ, մեզ մոտ առողջ մթնոլորտը վերականգնելը շատ ավելի բարդ խնդիր է, քան կառավարման համակարգի վերականգնումը: «Մինչև 2018թ. իշխանության գրավումը Հայաստանում անառողջ հանրային մթնոլորտ կար, իսկ արդեն 2018 թվականից հետո հետևողականորեն ու ծրագրավորված կերպով հանրային գիտակցության խաթարման ծրագիր է իրականացվել: Իսկ կառավարման վերականգնումը շատ արագ պետք է լինի, ինչը, այսպես կոչված, գործող վարչապետի ղեկավարությամբ անհնար է. նա պետք է դատարանի առաջ կանգնի:
Մենք տեսանք, որ պատերազմի ամբողջ ընթացքում մեր հասարակությունը շատ կարևոր հատկանիշներ ցույց տվեց: Հասարակությունն ինքնակազմակերպվեց, ձևավորվեցին խմբեր, որոնք զինվորներին ուտելիք էին տանում, ու դեռ ձևավորվում են խմբեր, որոնք փախստականներին օգնություն են տրամադրում: Այսինքն, պետության բացակայության պայմաններում ժողովուրդն ինքնակազմակերպված էր:
Կարծում եմ՝ այս ընթացքում բազմաթիվ մարդիկ են ի հայտ եկել, որոնք կարողացել են շատ հարցեր կազմակերպել: Նրանք իրենց որպես ունակ մարդիկ են դրսևորել: Ըստ իս՝ ինքնակազմակերպված խմբերը նույնպես պետք է ներգրավվեն կառավարման համակարգում»: Միևնույն ժամանակ, նա շեշտեց, որ հասարակության պառակտման փորձերը շատ դեպքերում ևս հատուկ ծրագրավորված կերպով են իրականացվել: «Այդ պառակտումը կոորդինացնողները նույնպես պետք է բացահայտվեն ու պատասխանատվության ենթարկվեն:
Այդ «ֆեյքերի ֆաբրիկաները», դրանց կուրատորները, դրանք ֆինանսավորողները պետք է բացահայտվեն և պատասխանատվության ենթարկվեն, որովհետև դա պակաս հանցագործություն չէր, քան պատերազմի ժամանակ կառավարման համակարգի ամենաթողությունը: Պատերազմի ամենադաժան փուլերում ևս հանրությունը զբաղված էր իրար մեղադրելով ու փոխադարձ ատելությամբ: Այդ ամենը կազմակերպողները պետք է պատասխանատվության ենթարկվեն: Բացի այդ, կարծում եմ, շատ դեպքերում շատ բաներ հատուկ են ավել: Մինչև պատերազմը կային հայեր, ինչպես նաև օտարերկրացիներ, ովքեր փորձում էին ներդրումներ իրականացնել Հայաստանում:
Պետք է բացահայտել, թե ինչո՞ւ են տնտեսական ծրագրերը հատուկ ձևով խափանվում կամ, օրինակ՝ ինչո՞ւ են ՀՀ կառավարության մի շարք անդամներ հրաժարվել այն միջազգային կառույցների հումանիտար օգնություններից, որոնց առումով առաջարկ է եղել»,- ընդգծեց Ս. Դանիելյանը: Վերջում անդրադառնալով պատերազմի տարածաշրջանային բնույթին ու հետևանքներին՝ քաղաքագետը նշեց. «Պատերազմը սկսվել էր մեր տարածաշրջանում աշխարհաքաղաքական փոփոխություն իրականացնելու համար, ինչը շատ հեռուն գնացող հետևանքներ պետք է ունենար: Աշխարհաքաղաքական փոփոխությունը եղավ:
Հիմա աշխարհաքաղաքական տարբեր կոնտրոնների միջև է պայքար գնում: Կարծում եմ՝ նախնական ծրագիրն այն էր, որ Արցախյան հարցը պետք է վերջնականապես լուծվեր ու լուծվեր «Արցախը՝ Ադրբեջանի կազմում», հետո պետք է սկսվեր Թուրքիա-Ադրբեջան միավորման խնդիրը (միավորման ձևերն էական չեն), որից հետո պետք է սկսվեր «Մեծ Թուրանի» ծրագիրը, որի հետևում կային շատ լուրջ ու հզոր համաշխարհային ուժեր: Հաջորդ փուլում Իրանի մասնատում, մյուս փուլում արդեն Միջին Ասիա, այստեղ էլ խնդիրներ պետք է ստեղծվեին Չինաստանի ու Ռուսաստանի հանդեպ: Այսպիսի մի գլոբալ ծրագիր էր գնում: Հիմա Ռուսաստանը ինչ-որ առումով իր խնդիրները լուծեց, փորձեց իր ազդեցությունն ուժեղացնել:
Իրանում ևս ծայրահեղ անհանգստություն ենք տեսնում, որը բացահայտ կերպով չդրսևորվեց, բայց դա ակնհայտ էր: Մեծ հաշվով, սա է եղել: Հիմա մեր մասով հարցը հետևյալն է. Հայաստանի կառավարությունը և վարչապետը որքանո՞վ են դա գիտակցել, որքանո՞վ չեն գիտակցել և որքանո՞վ են դրա մասնակից եղել: Բայց, այնուամենայնիվ, ակնհայտ է, որ 2018 թ. իշխանափոխությունը հենց այդ համատեքստում՝ որպես միջազգային այդ մեծ ծրագրի մի հատված պետք է դիտարկենք»:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
