Սև խոռոչը վերադարձրել է մատերիայի մի մասը աստղը կուլ տալուց երեք տարի անց

2018 թվականին գիտնականները դիտել են, թե ինչպես է սև խոռոչը պոկվում և կուլ տալիս մի փոքրիկ աստղ մի գալակտիկայում, որը գտնվում է Երկրից 665 միլիոն լուսատարի հեռավորության վրա: Նման երևույթը համարվում է սովորական, սակայն այս իրադարձությունից երեք տարի անց սև խոռոչը հանկարծ վերադարձրել է կլանված նյութի մի մասը։

Հարվարդ-Սմիթսոնյան աստղաֆիզիկայի կենտրոնի գիտնականների կարծիքով՝ ոչ ոք երբեք չի տեսել նման երևույթ։ Սև խոռոչների կողմից կլանված նյութի մի մասի վերադարձը տեղի է ունենում կանոնավոր կերպով, բայց դա տեղի է ունենում գրեթե անմիջապես, և ոչ թե իրադարձությունից մի քանի տարի անց: Բացահայտումը տեղի է ունեցել այն ժամանակ, երբ հետազոտողները վերստին ստուգել են մակընթացային խանգարման իրադարձությունները (TDEs), որոնք տեղի են ունենում, երբ աստղերը կուլ են տալիս սև խոռոչները վերջին մի քանի տարիների ընթացքում:

Իսկ ահա սև խոռոչներից մեկը, այսպես ասած, «վերակենդանացավ» անցյալ տարվա կեսերին։ Մի շարք աստղադիտակների միջոցով մանրակրկիտ ուսումնասիրության արդյունքում պարզվել է, որ TDE-ից հետո, որը ստացել է AT2018hyz ծածկանունը, մի քանի տարի լռող սև խոռոչը դարձել է ռադիոտիրույթի ամենահզոր ճառագայթման աղբյուրներից մեկը։ Բացի այդ, շատ լույս է արձակվում TDE-ի ժամանակ: Սև խոռոչի մոտ գտնվող գրավիտացիան աստղին պտտեցնում է պարույրի և պատռում այն: Եվ հետո սև անցքերի շուրջ ձգված պարույրները կարող են դիտվել դեպքի վայրից միլիոնավոր լուսային տարի հեռավորության վրա, և որոշ նյութեր երբեմն վերադառնում են: Եվ նման նյութը նկարագրված դեպքում շարժվում է լույսի արագության կեսով, և շատ դեպքերում TDE նյութը կվերադառնա լույսի արագության միայն մեկ տասներորդին:

Գիտնականներն ավելի մանրամասն կուսումնասիրեն նոր հայտնագործությունը։ Որոշ ենթադրություններ կան, որ դա հաճախ է պատահում, և, որ հետազոտողները պարզապես երկար ժամանակ աստղերը կուլ տալուց հետո այդքան դժվարությամբ չեն հետևել սև անցքերին:

Սիրարփի Աղաբաբյան